Rak bakteryjny drzew owocowych, ogrody
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
bakteryjny
drzew
owocowych
Marcin Oleszczak
Dział Techniczno-Naukowy. Agrosimex
W mienionych sezonach wielu sadowników zostało zaskoczonych masowym
wystąpieniem dwóch chorób bakteryjnych — raka bakteryjnego i zarazy og-
niowej. Tak dużego ich nasilenia nie notowano od kilku lat. W tym artykule
przypomnę epidemiologię raka bakteryjnego drzew owocowych, który wy-
stępuje zarówno na drzewach pestkowych, jak i ziarnkowych.
Drzewa pestkowe
Porażone kwiaty drzew pestko-
wych początkowo brunatnieją, następ-
nie czernieją, kurczą się i zamierają.
Przez jakiś czas mogą pozostawać na
drzewach. Ze zniszczonych kwiatów
choroba może rozprzestrzenić się na
krótkopędy (fot. 1), gałęzie i konary,
w wyniku czego powstają opisane po-
wyżej zrakowacenia.
Bakterie porażają także liście drzew
pestkowych. Pierwsze objawy mogą
pojawić się już na bardzo młodych
liściach. Wówczas mają one brunatne
wierzchołki i ciemnozielone, wodniste
regularne plamki.
Na liściach wyrośniętych powstają
najczęściej okrągłe, początkowo żółta-
we, później brunatne plamki. Charak-
terystyczną cechą tych plam jest jasna
obwódka je otaczająca. W sprzyjających
warunkach atmosferycznych plamy te
mogą się ze sobą zlewać. Tkanki liś-
cia w obrębie plam ulegają nekrozie,
zaschnięte — sukcesywnie wykrusza-
ją się i powstają dziurki w blaszkach
liściowych.
Bakteria może porażać także zawiąz-
ki owoców. Powstają na nich wodniste,
tłustawe, ciemnozielone plamy, które
z czasem czernieją i zasychają. Porażo-
ne zawiązki zasychają i pozostają przez
pewien czas na drzewach.
Poszczególne odmiany gatunków
drzew pestkowych różnią się wyraźnie
wrażliwością na raka bakteryjnego. Do
Najbardziej charakterystycznymi ob-
jawami raka bakteryjnego na drze-
wach pestkowych są
zrakowacenia
,
którym zwykle towarzyszą wycieki
gumy. Gumowanie pojawia się zarów-
no na pędach jednorocznych, krótko-
pędach, gałęziach, jak i na konarach
oraz pniach.
Zrakowacenia mogą powstać w wyniku
infekcji kwiatów, pąków, śladów po liś-
ciach oraz uszkodzeń kory.
można również zapominać o jej staran-
Kora w miejscu infekcji jest zwykle
zapadnięta, staje się czerwonobrunatna
i ulega nekrozie. Tkanka podkorowa
przebarwia się zaś na pomarańczowo.
W miarę rozwoju choroby nekrozy
powiększają się i mogą objąć znaczną
część obwodu gałęzi czy konaru. Pro-
wadzi to do zamierania części pędu
leżącego powyżej zrakowacenia. Zra-
kowacenia rozwijają się intensywnie
jesienią i wczesną wiosną. Natomiast
w czasie wzrostu drzewa, gdy aktywna
jest miazga, rozwój zrakowaceń jest
silnie wyhamowany.
Na niezdrewniałych pędach infek-
cja początkowo widoczna jest w postaci
ciemnozielonych, uwodnionych, tłustych
plam, które stopniowo żółkną, brunat-
nieją i ulegają nekrozie. Porażony pęd
wygina się łukowato i często zamiera.
drzew pestkowych, na którą jest wraż-
12/2008
Rak
19
bardzo podatnych na porażenie odmian
wiśni zalicza się ‘Nefris’ i ‘Wandę’,
a czereśni ‘Hedelińską’ i ‘Van’.
U wiśni i czereśni rak bakteryjny może
też powodować nekrozy i zamieranie
zimujących pąków. Na przedwiośniu
porażone pąki nabrzmiewają, ale nie
rozwijają się, zamierają i pozostają za-
schnięte na pędach.
Grusze
Wśród drzew ziarnkowych grusza jest
gatunkiem bardziej wrażliwym niż ja-
błonie na porażenie przez
Pseudomonas
syringae.
Zainfekowane kwiaty gruszy
czernieją i zamierają. Choroba może
przenieść się z porażonych kwiatów
na krótkopędy. Infekcja ta prowadzi do
powstawania małych zrakowaceń. Na
pograniczu zdrowej i chorej tkanki mo-
żemy zaobserwować charakterystyczne
pęknięcia kory.
W wyniku infekcji na zawiązkach
owoców gruszy powstają czarne,
drobne plamki do 2 mm średnicy, któ-
re powiększają się wraz ze wzrostem
zawiązków. Silnie porażone zawiązki
zasychają i opadają (fot. 2).
W rzadkich wypadkach może docho-
dzić również do infekcji liści gruszy.
Początkowo powstają na nich drobne,
ciemnobrunatne plamki otoczone czer-
wonobrunatną obwódką.
Fot. 1. Ze zniszczonych kwiatów choroba może rozprzestrzenić się na krótkopęd
Fot. 2. W wyniku infekcji silnie porażone zawiązki gruszy zasychają i opadają
fot. 1, 2 M. Oleszczak
drzew za pośrednictwem wiatru, desz-
czu i owadów.
Pseudomonas syringae
infekuje drzewa przez zranienia i na-
turalne otwory. W cyklu rozwojowym
choroby wyróżnia się dwa etapy. Etap
pierwszy — zimowy trwa od późnego
lata do wczesnej wiosny. W tym cza-
sie powstają zrakowacenia i nekrozy
zdrewniałych organów drzew. Etap
drugi — letni jest związany z czasem
aktywności miazgi drzew. W fazie tej
dochodzi do infekcji pąków, kwiatów,
liści, zawiązków, niezdrewniałych pę-
dów i krótkopędów.
ze względu na możliwość infekowa-
nia śladów poliściowych przez bakte-
rie — jeden zabieg należy wykonać na
początku, a drugi pod koniec opadania
liści.
W sadzie, w którym mamy do czy-
nienia z rakiem bakteryjnym, powinni-
śmy pamiętać również o podstawowych
zabiegach agrotechnicznych takich, jak:
usuwanie porażonych gałęzi po zbiorach
owoców, usuwanie silnie porażonych
drzew z sadu, malowanie ran po cięciu
pastami lub farbą emulsyjną z dodat-
kiem preparatów miedziowych.
Trudno dokładnie przewidzieć prze-
bieg warunków atmosferycznych, jakie
będą panowały wiosną. Niemniej jed-
nak temat raka bakteryjnego należy
traktować bardzo poważnie ze względu
na wzrost znaczenia tej choroby, szcze-
gólnie w sadach pestkowych.
Jabłonie
Objawy porażenia dotyczą głównie jed-
norocznych i dwuletnich pędów jabłoni
— przypominają drobne pęcherzyki.
Kora w miejscu infekcji nabrzmiewa,
zasycha i odrywa się od znajdującej się
pod nią nekrozy. Stosunkowo rzadko
dochodzi do infekcji kwiatów jabłoni.
Objawy porażenia są bardzo podobne
do objawów występujących na pora-
żonych kwiatach gruszy. Na owocach,
liściach i zawiązkach jabłoni nie obser-
wuje się porażenia przez
Pseudomonas
syringae
.
Ochrona
Podstawową metodą walki z rakiem
bakteryjnym drzew owocowych w przy-
padku wiśni i czereśni jest opryskiwanie
ich preparatami miedziowymi w okresie
nabrzmiewania
pąków, kwitnie-
nia i opadania
liści. Szczegól-
nie istotne są
zabiegi wykony-
wane w okresie
opadania liści
Bakterie zimują w pąkach, w śladach
poliściowych oraz na brzegach nekroz
i zrakowaceń.
INFO-KARTA
PYTAJ O NOWOŚCI W SEZONIE 2009
Wiosną uaktywniają się i namnaża-
ją. Rozprzestrzeniają się w koronach
www.
.pl
12/2008
miesięcznik praktycznego sadownictwa
[ Pobierz całość w formacie PDF ]