raport5 (1), Dokumenty
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Programy wyborcze 2015:kto zyska, kto straci i ile to będzie kosztowałoV Raport Przedwyborczy CenEA 13/10/2015Michał MyckMichał KunderaMateusz NajsztubMonika OczkowskaV Raport Przedwyborczy CenEA13/10/2015Programy wyborcze 2015:kto zyska, kto straci i ile to będzie kosztowałoMichał MyckMichał KunderaMateusz NajsztubMonika OczkowskaSpis treściWstęp..........................................................................................................................................21. Analiza rozwiązań proponowanych przez Komitet Wyborczy Prawo i Sprawiedliwość(Komitet Wyborczy nr 1).......................................................................................................32. Analiza rozwiązań proponowanych przez Komitet Wyborczy Platforma Obywatelska RP(Komitet Wyborczy nr 2)........................................................................................................63. Analiza rozwiązań proponowanych przez Komitet Wyborczy Partia Razem (KomitetWyborczy nr 3)......................................................................................................................74. Analiza rozwiązań proponowanych przez Komitet Wyborczy KORWiN (Komitet Wyborczy nr4).........................................................................................................................................115. Analiza rozwiązań proponowanych przez Komitet Wyborczy Polskie Stronnictwo Ludowe(Komitet Wyborczy nr 5)......................................................................................................126. Analiza rozwiązań proponowanych przez Koalicyjny Komitet Wyborczy Zjednoczona Lewica(Komitet Wyborczy nr 6)......................................................................................................137. Analiza rozwiązań proponowanych przez Komitet Wyborczy Wyborców Kukiz'15 (KomitetWyborczy nr 7)....................................................................................................................168. Analiza rozwiązań proponowanych przez Komitet Wyborczy Nowoczesna Ryszarda Petru(Komitet Wyborczy nr 8)......................................................................................................18Podsumowanie.........................................................................................................................21Bibliografia................................................................................................................................23Materiały informacyjne Komitetów Wyborczych......................................................................24V Raport Przedwyborczy CenEA1WstępW Raporcie szczegółowej analizie poddano rozwiązania podatkowo-świadczenioweproponowane przez Komitety Wyborcze starające się o poparcie w zbliżających się wyborach,które odbędą się w Polsce 25.10.2015 r. Niniejsza publikacja jest piątym z kolei RaportemPrzedwyborczym Centrum Analiz Ekonomicznych CenEA przygotowanym przed wyboramiparlamentarnymi. Przedstawione wyniki, podobnie jak w przypadku poprzednich raportów,wykorzystują mikrosymulacyjny modelSIMPLw oparciu o dane z Badania BudżetówGospodarstw Domowych z 2013 r. Metodologiczne szczegóły analiz mikrosymulacyjnych wrazz opisem przykładów wykorzystania mikrosymulacji w innych krajach przedstawionow pierwszych czterech Raportach (por. Raporty Przedwyborcze CenEA: Myck i in. 2015a,2015b, 2015c i 2015d) a także w innych wcześniejszych publikacjach CenEA (np. Myck i in.2011).Raport skupia się na deklaracjach przedwyborczych dotyczących rozwiązań w politycepodatkowo-świadczeniowej, które mają bezpośrednie przełożenie na finansową sytuacjęgospodarstw domowych. Nie obejmuje zatem proponowanych zmian w takich obszarach jakopodatkowanie przedsiębiorstw, regulacje rynku pracy, zmiany w wysokości płacy minimalnej,czy reformy systemu emerytalnego. Ponadto, ze względu na zakres symulowania efektówproponowanych reform dostępny w przyjętym podejściu mikrosymulacyjnym, niemożliwe jestprzedstawienie całkowitego wpływu proponowanych reform uwzględniającego ich ogólnyefekt makroekonomiczny. W takich przypadkach symulowane efekty proponowanych zmiansłużą jako wstępna ilustracja ich bezpośrednich konsekwencji, której wartość leży główniew zaprezentowaniu ich zakresu, w szczególności w ujęciu dystrybucyjnym.W Raporcie przedstawiono wyliczenia tylko dla tych propozycji, które wystarczającoszczegółowo opisane zostały w programach wyborczych lub innych materiałachinformacyjnych przedstawionych przez Komitety Wyborcze. Na etapie przygotowywaniaRaportu skontaktowaliśmy się ze wszystkimi Komitetami Wyborczymi z informacją na tematnaszej interpretacji złożonych obietnic i prośbą o ich ewentualne uściślenie lub korektę.W przypadku propozycji Komitetu Wyborczego Platforma Obywatelska RP, ze względu na brakpublicznych informacji dotyczących najistotniejszego elementu programu wyborczego,mianowicie ujednolicenia systemu podatku dochodowego, zwróciliśmy się do KomitetuWyborczego oraz do Ministerstwa Finansów z prośbą o udostępnienie nam formułypodatkowej, na podstawie której oparto wyliczenia zaprezentowane w programie wyborczymPO oraz podczas konferencji prasowej 19.09.2015 r. Wszystkie listy wysłane do KomitetówWyborczych zamieszczono w Załączniku do Raportu. W odpowiedzi na nasze zapytanieotrzymaliśmy wiadomości mailowe od przedstawicieli KW Razem oraz KW Nowoczesna zeszczegółowymi informacjami wyjaśniającymi deklaracje tych Komitetów. Wyjaśnienia tezostały uwzględnione w ostatecznych wyliczeniach, zaś treść odpowiedzi otrzymanych od tychKomitetów zamieszczono w Załączniku.Reformy proponowane przez poszczególne Komitety zostały zebrane w pakiety lubanalizowane są całościowo. W przypadku każdego z nich wyszczególniono analizowanedeklaracje wraz z przyjętymi założeniami ich implementacji. Tak jak w poprzednich raportachanaliza efektów reform polega na pokazaniu z jednej strony całkowitych skutków reformz punktu widzenia finansów publicznych, zaś z drugiej ich wpływu na sytuację gospodarstwdomowych w podziale na grupy dochodowe oraz wybrane typy rodzin.Analizy dystrybucyjne względem grup dochodowych przedstawiono w podziale na tzw. grupydecylowe, czyli dziesięć grup obejmujących po 10% populacji, od gospodarstw o najniższychdochodach do dyspozycji do gospodarstw najbogatszych (na podstawie tzw. dochoduekwiwalentnego, czyli uwzględniając różnice w wielkości gospodarstwa domowegoz zastosowaniem zmodyfikowanej skali ekwiwalentnej OECD). W przypadku podziału na typyrodzin wyróżniono cztery rodzaje rodzin, w których osoby dorosłe są w wieku produkcyjnym(do 60 lat dla kobiet i do 65 lat dla mężczyzn) i dwa, w których osoby dorosłe są w wiekupoprodukcyjnym (poniższe oznaczenia rodzin stosowane są w dalszej części Raportu):samotne – osoby samotne w wieku produkcyjnym bez dzieci na utrzymaniu;OsobySamotni rodzice – osoby samotne w wieku produkcyjnym posiadające dzieci na utrzymaniu;Małżeństwa bez dzieci – małżeństwa w wieku produkcyjnym bez dzieci na utrzymaniu;Małżeństwa z dziećmi – małżeństwa w wieku produkcyjnym posiadające dzieci nautrzymaniu;samotne 60/65+ – osoby samotne w wieku poprodukcyjnym;OsobyMałżeństwa 60/65+ – małżeństwa (obydwie osoby) w wieku poprodukcyjnym.V Raport Przedwyborczy CenEA2Systemem referencyjnym względem którego przeprowadzono symulacje jest system z końca2015 r. obejmujący również rozwiązania wchodzące w życie w styczniu 2016 roku, takie jakzmiana sposobu wycofywania świadczeń rodzinnych (system „złotówka za złotówkę”) i zmianawysokości świadczeń pielęgnacyjnych. Całkowite koszty analizowanych pakietów reformprzedstawione są w ujęciu rocznym lub jako przeciętne wartości miesięczne w przypadku ichwpływu na poszczególne grupy gospodarstw domowych.Zakres szczegółowości i kompletność przedstawionych analiz w dużym stopniu uzależniony jestod jakości informacji zawartych w danych z Badania Budżetów Gospodarstw Domowych, naktórych opierają się nasze wyliczenia. Przykładowo cztery Komitety Wyborcze (KW Prawoi Sprawiedliwość, KW Platforma Obywatelska, KW Polskie Stronnictwo Ludowe,KKW Zjednoczona Lewica) w swoich programach zaproponowały obniżenie kosztówzwiązanych z zakupem lekarstw przez osoby starsze. Z tej racji, że informacje wydatkowew danych BBGD raportowane są na poziomie gospodarstw domowych, a nie na poziomieindywidualnym, niemożliwe jest rozdzielenie kosztów lekarstw na poszczególne osobyw gospodarstwie domowym i tym samym szczegółowe wyliczenie korzyści gospodarstwwynikających z proponowanych rozwiązań. W Załączniku do Raportu przedstawiamy krótkąanalizę wydatków gospodarstw domowych na lekarstwa, która może rzucić światło napotencjalne korzyści gospodarstw domowych wynikające z tych propozycji.Interpretując wyniki przedstawionych analiz należy mieć na uwadze fakt, iż proponowanerozwiązania podatkowo-świadczeniowe poza bezpośrednim wpływem na finansową sytuacjęgospodarstw domowych mogą też mieć przełożenie na zachowania członków tychgospodarstw względem aktywności na rynku pracy, wysokości wydatków oraz dzietności. Tetzw. efekty drugiego i trzeciego rzędu mogą być szczególnie ważne w przypadku rozwiązańo znaczącym bezpośrednim wpływie na sytuację materialną gospodarstw. Choć efekty te nie sąprzedmiotem analiz przedstawionych w Raporcie, zwrócono na nie uwagę w dyskusjiwybranych rozwiązań. Część proponowanych reform w bardzo radykalny sposób zmieniłobywybrane elementy systemu społeczno-gospodarczego. W takich przypadkach, wykorzystującpodejście mikrosymulacyjne nie jesteśmy w stanie ocenić całkowitych efektówproponowanych zmian.Raport składa się z ośmiu części poświęconych analizie propozycji Komitetów Wyborczychprzedstawionych w kolejności ustalonej podczas losowania przeprowadzonego przezPaństwową Komisję Wyborczą. Ogólną ocenę oraz zestawienie wybranych deklaracji zebranow ramach podsumowania.1. Analiza rozwiązań proponowanych przez Komitet Wyborczy Prawoi Sprawiedliwość (Komitet Wyborczy nr 1)Propozycje KW Prawo i SprawiedliwośćJedną z najistotniejszych propozycji wyborczych przedstawionych przez KW Prawoi Sprawiedliwość jest przeznaczenie znaczących środków na wsparcie rodzin z dziećmiw postaci reformy „500+”. W ramach tego rozwiązania rodziny otrzymałyby 500 zł miesięczniena każde drugie i kolejne dziecko. Rodziny z dochodem poniżej 800 zł na osobę lub 1 200 złw przypadku, gdy w rodzinie jest dziecko niepełnosprawne, otrzymywałyby 500 zł miesięcznierównież na pierwsze dziecko.Na Wykresie 1 przedstawiono zmiany w dochodzie do dyspozycji w wyniku wprowadzeniadodatku rodzinnego proponowanego przez KW PiS dla małżeństw z jednym lub dwójką dzieciw zależności od wysokości dochodu brutto uzyskiwanego przez jedno z małżonków.W przypadku pierwszego dziecka uprawnienia do dodatku rodzinnego opatrzone byłybykryterium dochodowym, w związku z czym otrzymywałyby go rodziny o stosunkowo niskichdochodach. Przykładowo, na rozwiązaniu tym skorzystałyby małżeństwa z jednym dzieckiemo dochodzie brutto nieprzekraczającym 3 140 zł miesięcznie. Natomiast rodziny z więcej niżjednym dzieckiem odniosłyby korzyści bez względu na poziom dochodu. Jednak z tegowzględu, że powyżej ustalonego limitu dochodów świadczenie nie byłoby wypłacane napierwsze dziecko, korzyści byłyby wyższe dla rodzin o niskich dochodach. W przypadku rodzinyz dwójką dzieci i jedną osobą pracującą zarabiającą poniżej 4 160 zł brutto miesięcznieuzyskiwane korzyści wyniosłyby 1 000 zł. Przy wyższych dochodach przekraczających kryteriumdochodowe korzyści ograniczone byłyby do 500 zł miesięcznie.V Raport Przedwyborczy CenEA3Wykres 1 Efekt wprowadzenia dodatku rodzinnego dla małżeństw z jedną osobąpracującą posiadających jedno lub dwoje dzieci względem dochodu brutto5000Wykres 1Ź ró d ł o : C e n EA – o b l i c ze n i a w ł a s n ez wykorzystaniem modeluSIMPL.4000Dochód do dyspozycji (zł/miesiąc)30002000100010001 dziecko: system bazowy2 dzieci: system bazowy20003000Dochód brutto (zł/miesiąc)400050001 dziecko: system z dodatkiem rodzinnym2 dzieci: system z dodatkiem rodzinnymPoza wysokim całkowitym kosztem tego rozwiązania (24 mld zł rocznie – Tabela 1) szczególnąuwagę zwracają dwie kwestie. Po pierwsze dodatek rodzinny byłby kolejnym elementemsystemu wsparcia rodzin z dziećmi funkcjonującym równolegle z systemem świadczeńrodzinnych, ulgą podatkową na dzieci i becikowym. Z punktu widzenia kosztów administracjitego systemu, jak i jego skomplikowania dla rodzin, wydaje się, że należałoby raczej pomyślećo połączeniu planowanego rozwiązania integrując istniejące elementy i upraszczając całysystem. Po drugie wprowadzenie dodatku rodzinnego, który adresowany byłby zarówno dorodzin pracujących, jak i tych, w których rodzice nie pracują, odwróciłby wyraźny trendw polityce wsparcia rodzin z dziećmi z ostatnich lat, kiedy wprowadzane rozwiązaniakoncentrowały się na wsparciu rodzin ubogich, ale takich, w których rodzice byli aktywni narynku pracy. Wprowadzenie dodatku rodzinnego w wysokości 500 zł na dziecko, który dostępnybyłby bez względu na zatrudnienie rodziców mogłoby mieć silne negatywne konsekwencje dlapoziomu zatrudnienia rodziców. W ostatnich latach coraz większy odsetek rodzin z dziećmistanowiły rodziny z obojgiem rodziców aktywnych zawodowo (wzrost z 46,2% w 2007 r. do48,7% w 2013 r.). Przy tak silnym finansowym bodźcu do rezygnacji z pracy, jakim byłbyproponowany dodatek rodzinny, ten trend najprawdopodobniej uległby odwróceniu (por.Blundell i in. 2000; Blundell, 2001; Bargain i Orsini, 2006; Haan i Myck, 2007).Ramka 1Modelowane zmiany na podstawie propozycji KW Prawo i SprawiedliwośćZaproponowana zmiana„Podniesiemy kwotę wolną od podatku do(1)8 tysięcy złotych.”„Zerowa stawka VAT na ubranka dziecięce”(1)Ramka 1(2)Interpretacja CenEAModelujemy wzrost kwoty wolnej odpodatku z 3091 zł do 8000 zł rocznie.Dla ubranek dziecięcych objętychkategoriami COICOP 31231, 31232,31233 modelujemy obniżenie podatkuVAT z 23% na 0%.Modelujemy wprowadzenie dodatkurodzinnego w kwocie 500 zł na drugie ikażde kolejne dziecko w rodzinie bezwzględu na dochody gospodarstwadomowego. Wprowadzenie dodatku wrodzinach z jednym dzieckiem, jeślispełniają kryterium dochodowe 800 złna osobę w rodzinie lub 1200 zł, jeślidziecko jest niepełnosprawne. Dodatekjestwliczanydokryteriumdochodowegodododatkumieszkaniowego i pomocy społecznej.V Raport Przedwyborczy CenEAŹródło: Prawo i Sprawiedliwość2015b.(1)2015aPodatek PIT, składki NFZ, system ubezpieczeń społecznychStawki VATSystem świadczeń rodzinnych„(…) wprowadzimy comiesięczny dodatekrodzinny w wysokości 500 zł na każde drugiei kolejne dziecko w rodzinie, a w przypadkurodzin o niskich dochodach już na pierwszedziecko[jeżeli dochód rodziny w przeliczeniuna osobę nie przekracza kwoty 800 zł lub1200zł,jeżelidzieckojest(2)niepełnosprawne– przyp. CenEA].Dodatek rodzinny będzie miał charakterpowszechny a nie jak dotychczas przyświadczeniachrodzinnychograniczony(1)kryterium dochodowym.”4
[ Pobierz całość w formacie PDF ]