Raport SEG Gielda i rozwoj, Polityka, Forum Obywatelskiego Rozwoju
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Fundacja FOR
PricewaterhouseCoopers
Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych
Warszawa, wrzesień 2008
Raport przygotowano z okazji 15-lecia powstania Stowarzyszenia Emitentów Giełdowych
Autorzy:
Mirosław Kachniewski Stowarzyszenie Emitentów Giełdowych,
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
(rozdział 3 i 4)
Witold M. Orłowski
PricewaterhouseCoopers
(rozdział 3 i 4)
Andrzej Rzońca
Fundacja FOR
(rozdział 2)
Jacek Socha
PricewaterhouseCoopers
(rozdział 3 i 4)
Dobiesław Tymoczko
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie
(rozdział 1)
Dobiesław Tymoczko pragnie podziękować Koleżankom i Kolegom za pomoc okazaną
w trakcie przygotowywania rozdziału 1 niniejszego raportu.
Za merytoryczną pomoc w przygotowaniu rozdziału 3 i 4 niniejszego raportu autorzy
dziękują pracownikom PricewaterhouseCoopers: Renacie Kowalskiej, Łukaszowi Koterwie,
Jarosławowi Palejko, Bartoszowi Margolowi.
opracowanie graficzne i skład:
marfolio
Warszawa, wrzesień 2008
www.for.org.pl
www.seg.org.pl
www.pwc.com/pl
Sponsor strategiczny FOR
SPiS TREśCi
Synteza
4
Wstęp
6
1. System finansowy a wzrost gospodarczy – przegląd literatury
7
1.1. Wpływ systemu finansowego na wzrost gospodarczy
7
1.2. Czy struktura systemu finansowego ma wpływ na wzrost gospodarczy?
10
1.3. inne czynniki wpływające na stopień realizacji funkcji przez system finansowy
11
2. Transformacja ustrojowa a rozwój rynków finansowych
12
2.1. Warunki początkowe
12
2.2. Program reform
14
2.3. Wyniki gospodarcze i ich przyczyny
14
3. Rozwój rynku kapitałowego
19
3.1. Powstanie rynku kapitałowego
19
3.2. Ewolucja polskiego rynku kapitałowego
24
3.3. Polski rynek kapitałowy jako lider w regionie
28
4. Perspektywy dalszego rozwoju rynku kapitałowego i gospodarki Polski
31
4.1. Perspektywy rozwoju gospodarczego Polski w nadchodzących latach
31
4.2. Perspektywy rozwoju rynku kapitałowego
31
4.3. Wyzwania stojące przed polskim rynkiem kapitałowym
32
4.4. Scenariusze dalszego rozwoju warszawskiej giełdy
35
Bibliografia
37
Giełda a rozwój
4
Synteza
•
istnieje duża zgodność wśród ekonomistów co do tego, że rozwinięty system finan-
sowy pozytywnie wpływa na wzrost gospodarki. instytucje finansowe, po pierwsze,
zbierają informacje o zyskownych inwestycjach i kierują kapitał do tych projektów.
Bez ich pośrednictwa każdy inwestor musiałby poszukiwać dobrych projektów samo-
dzielnie. Wielu z nich decydowałoby się na projekty, w których zysk jest pewny, ale
– w konsekwencji – niewielki, bo zebranie wiarygodnej informacji na temat potencjal-
nie bardziej zyskownych inwestycji byłoby dla nich zbyt kosztowne. Kosztu zebrania
informacji, jak dużej części innych, nie da się ograniczyć bez specjalizacji i dużej ska-
li działania. Po drugie, instytucje te sprawują nadzór nad inwestycjami, dbając o ich
oszczędną realizację. Z jednej strony, osoby wykładające środki na inwestycje nie
muszą tracić czasu i środków na wielokrotne kontrolowanie tego samego. Z drugiej
strony, unika się sytuacji, w której każdy jest przekonany, że kto inny nadzoruje rea-
lizację inwestycji, a w efekcie nikt nie sprawuje nad nimi nadzoru. Po trzecie, sektor
finansowy ułatwia zarządzanie ryzykiem. Pozwalając na jego rozproszenie, umożliwia
przeznaczenie większej części oszczędności na inwestycje obarczone większym ry-
zykiem, ale i mogące przynieść większe dochody. Z jednej strony, wiele najbardziej
zyskownych projektów wymaga dużych nakładów (dzięki nim można czerpać korzyści
np. z dużej skali działania). Ale ludzie nie lubią wykładać dużych sum na realizację
pojedynczego projektu. Z drugiej strony, zyskowne inwestycje wiążą się często z ko-
niecznością zamrożenia kapitałów na długi czas. Tymczasem ludzie często chcą mieć
możliwość szybkiego wycofania swoich oszczędności. Te i inne bariery dla realizacji in-
westycji, związane z ryzykiem, znikają przy dobrze rozwiniętym sektorze finansowym.
Po czwarte, sektor ten potrafi mobilizować duże kapitały na potrzeby inwestycji, a te
najczęściej można zrealizować albo w całości, albo wcale. Firmy unikają kosztownego
poszukiwania odpowiednio dużej liczby osób skłonnych wyłożyć swoje oszczędności
na projekt. Wreszcie po piąte, instytucje finansowe ułatwiają wymianę dóbr. Rozwój
wymaga specjalizacji, a specjalizacja oznacza większą liczbę transakcji. Sektor finan-
sowy zmniejsza koszty ich zawierania, pozwalając np. na dokonywanie płatności bez
fizycznego kontaktu stron transakcji. Jeżeli między ekonomistami jest jakiś spór, to
głównie o to, czy struktura tego systemu ma znaczenie dla rozwoju, tzn. czy bardziej
sprzyja mu rozwinięty sektor bankowy, czy rynek kapitałowy.
•
Państwa Europy środkowo-Wschodniej odziedziczyły gospodarkę zdominowaną przez
własność państwową, z rozrośniętym przemysłem ciężkim i słabo rozwiniętym sekto-
rem usług, w szczególności usług finansowych. Dziedzictwem socjalizmu w wielu kra-
jach był nie tylko brak instytucji niezbędnych do sprawnego funkcjonowania gospo-
darki, ale i głęboka nierównowaga makroekonomiczna. Dopiero wprowadzenie reform
gospodarczych obejmujących stabilizację makroekonomiczną, liberalizację, i przebu-
dowę instytucjonalną, pozwoliło tym państwom się rozwijać. Jedną z sił napędzających
wzrost gospodarki był rozwój sektora finansowego, który po reformach w większości
krajów rósł szybciej niż PKB. Zasadnicze znaczenie dla rozwoju tego sektora miała pry-
watyzacja banków, która uodporniła banki na naciski polityczne i zwiększyła natęże-
nie konkurencji w sektorze. Niezbędne dla rozwoju systemu finansowego było także
stworzenie odpowiednich ram prawnych. Znaczenie tego sektora w gospodarce, mimo
że wciąż mniejsze niż wynikałoby to z poziomu PKB na mieszkańca w naszym regionie,
systematycznie się zwiększa. Dotyczy to w szczególności rynku kapitałowego. Kapitali-
zacja giełd papierów wartościowych w naszym regionie osiągnęła poziom występujący
w starych krajach Unii Europejskiej na początku lat dziewięćdziesiątych.
Giełda a rozwój
5
•
Giełda jest najbardziej widocznym symbolem rozwiniętego i sprawnie funkcjonujące-
go rynku kapitałowego. Potocznie określana jest jako barometr gospodarki, obrazują-
cy jej stan oraz zmiany koniunktury. Giełda sprzyja rozwojowi konkurencji, procesom
restrukturyzacyjnym, rozwijaniu nowych technologii i innowacyjnych rodzajów dzia-
łalności. Kilkunastoletnia historia rynku kapitałowego w Polsce pokazuje, że jej utwo-
rzenie było jednym z najbardziej udanych przedsięwzięć okresu transformacji. W 2007
r. kapitalizacja warszawskiej giełdy wyniosła 47 proc. PKB, co dało jej 11 miejsce wśród
europejskich rynków regulowanych pod względem kapitalizacji. Stała się atrakcyjna
nie tylko dla firm krajowych, ale i zagranicznych. Dotychczasowa strategia rozwoju
GPW zakłada dążenie do osiągnięcia pozycji regionalnego centrum kapitałowego.
•
Dalszy rozwój polskiej giełdy może następować według trzech głównych scenariu-
szy. Po pierwsze, GPW może pozostać spółką Skarbu Państwa. Jednak wtedy trudno
będzie jej przejmować giełdy w innych krajach. Praktyka pokazuje bowiem, iż pań-
stwa niechętnie godzą się na przejęcia, których stroną jest podmiot kontrolowany
przez inne państwo. Drugi scenariusz rozwoju GPW to prywatyzacja przez giełdę,
w ramach której Skarb Państwa przestaje być akcjonariuszem większościowym,
a w strukturze właścicielskiej spółki giełdowej pojawiają się inwestorzy finansowi
i branżowi. Takie rozwiązanie stwarza możliwość nabywania i przejmowania innych
giełd. Trzeci scenariusz zakłada pojawienie się wśród akcjonariuszy GPW dużego in-
westora strategicznego, reprezentującego dużą giełdę światową. Takie rozwiązanie
również mogłoby przysłużyć się rozwojowi naszej giełdy, pod warunkiem spełnienia
trzech kluczowych warunków. Pierwszym jest pozostawienie giełdzie warszawskiej
autonomii działania w Europie środkowo-Wschodniej. W takim sojuszu GPW ma sil-
ną pozycję, zachowuje własną markę, a jednocześnie będąc częścią większej struktu-
ry korzysta z marki partnera. Drugi warunek polega na tym, że strategiczny partner
będzie wspierał stworzenie w Warszawie dużego ośrodka obrotu papierami wartoś-
ciowymi w Europie środkowo-Wschodniej. Natomiast trzeci warunek obejmuje „wy-
posażenie” GPW w kapitał potrzebny do nabywania innych giełd.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]