Raport MF - finanse Polski w czasach kryzysu, Opracowania
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
FinansepublicznewPolsce
wokresiekryzysu
MinisterstwoFinansów
ul.Świętokrzyska12
00916Warszawa
SPISTREŚCI
s.1
Celopracowania
s.1
Głównewnioski
s.3
1.Wstęp
s.6
2.Sytuacjamakroekonomiczna
s.13
3.Defi cyt
s.20
4.Dochody
s.27
5.Wydatki
s.32
6.Dług
s.38
7.Dotychczaszrealizowanedziałania
s.44
8.Reformystrukturalneistrategianakolejnelata
FinansepublicznewPolscewokresiekryzysu
|
2012
FinansepublicznewPolsce
wokresiekryzysu
CELOPRACOWANIA
•
Prognozowanieiocenianiezmiandochodówpodatko
wychwkontekściezmianPKB,podczasgdykluczo
wedlatychdochodówjestkształtowaniesiętzw.
bazypodatkowejorazinnecechypolskiegosystemu
podatkowego;
Niniejszeopracowaniemanaceluprzedstawieniesytu
acjifi nansówpublicznychwPolscenatleinnychkrajów
UEwczasiekryzysu.Wyróżnionownimokrespogor
szenianierównowagifi skalnejorazokreskonsolidacji
fi nansówpublicznych.Przybliżonoźródłazmianwpo
ziomiezadłużeniaidefi cytu,zuwzględnieniemstrony
dochodowejiwydatkowejsektorafi nansówpublicznych.
Podjętorównocześniepróbęwyjaśnieniaróżnicmiędzy
wybranymikategoriamimającymiopisywaćsytuacjęfi
nansówpublicznych,atakżewytłumaczeniaprzyczyn
zmianwielkościtychkategorii.Zrozumienietychzależno
ściorazzapoznaniesięzpodstawowymidanymistaty
stycznymipowinnopomócwograniczeniunieporozumień,
bardzoczęstotowarzyszącychocenompolskiejpolityki
fi skalnej.Wszczególności,wśródpodstawowychbłędów
ipowielanychmitówmożemywskazaćnastępujące:
•
Ocenianiezmiandochodówiwydatkówwrelacji
doPKBjakowyrazdziałańrząduodpowiedniopo
stroniedochodowejiwydatkowej,podczasgdyzmia
napowyższychrelacjiwkrótkimokresiejestsilnie
zaburzanazmianamiPKBoraztzw.procyklicznością
dochodówpodatkowych;
•
Ocenianiepolitykiwydatkowejpoprzezzmianęrelacji
wydatkówdoPKBwkrótkimhoryzoncieczasowym,
podczasgdywłaściwepodejście,stosowanem.in.
przezKomisjęEuropejską,wymagaanalizyrealnego
tempawzrostuwydatków–takiepodejście,wbrew
powielanymopiniom,wskazujenabardzosilną
konsolidacjęwłaśniepostroniewydatkowejwPolsce
wlatach20112012.
•
Ocenianiesytuacjipoprzezpryzmatwysokości
defi cytubudżetupaństwa,podczasgdystanowion
zaledwieczęśćsektorafi nansówpublicznych,asaldo
sektoramożenawetsięzmieniaćwprzeciwnymkie
runkuniżwynikbudżetupaństwa;
GŁÓWNEWNIOSKI
• Politykafi skalnawlatachpoprzedzającychkry
zysbyłanadmiernieekspansywna,coskutkowało
wieloletnimnarastaniemnierównowagistrukturalnej
polskichfi nansówpublicznych
•
Brakrozróżnieniamiędzydługiemsektorainstytu
cjirządowychisamorządowych(metodykaunijna)
aniższympaństwowymdługiempublicznym(defi nicja
krajowa),doktóregoodnosząsiętzw.progiostrożno
ściowedlarelacjidługudoPKB(wtym55%);
• Wciąguostatnich4latkrytyczniemożnaocenić
politykęfi skalnąwroku2008.Przyjętyw2007r.
budżetnarok2008byłzbytekspansywny,aczasten
niezostałodpowiedniowykorzystany–mimowciąż
sprzyjającychuwarunkowańgospodarczych–na
ograniczeniewydatkówsektorafi nansówpublicznych.
•
Wskazywanienabardzowysokipoziomiprzyrostdłu
guwPolsce,podczasgdypoziomtenjestumiarko
wany,ajegoprzyrostnależałdonajmniejszychwUE;
ponadtook.30%długupublicznegoPolskiwynika
zkosztówreformyemerytalnej,którawzdecydowanej
większościkrajówUEniezostaławprowadzona;
• Wlatach20092010realizowanawPolscepolityka
byłaukierunkowananawsparciebardzokruchych
podstawwzrostugospodarczego,przyrównoczesnym
ograniczeniuskalinarastanianierównowagifi nansów
publicznych.Wtymczasiezdecydowanooutrzyma
niuwmocypodjętychw2007r.decyzjioograniczeniu
tzw.klinapodatkowego,cosprzyjałowsparciupopytu
krajowegoipopytunapracęwczasiegłębokiej
recesjiwinnychkrajachUE.Wzrostgospodarczybył
ponadtosilniewspieranybardzodużymwzrostem
inwestycjipublicznych,którychprzyrostdoPKBbył
największywcałejUE.Osiągnięcietakichwyników
niebyłobymożliwebezumiejętnegowykorzystania
środkówfi nansowychzUniiEuropejskiej.
•
Brakwyłączaniaśrodkówfi nansowychzUEzana
lizydochodówiwydatków,coprowadzidobłędnych
wnioskównietylkocodoskali,alenawetkierunków
istrukturydokonywanychzmianwpolitycefi skalnej;
•
Podkreślanie,żepoziomwydatkówwPolscejest
bardzowysoki,podczasgdywydatkiwrelacjidoPKB
sązdecydowanieniższeniżśredniowUE;
•
Wskazywanienawysokipoziomobciążeńpodatko
wychwPolsce,podczasgdywrzeczywistościjeston
jednymzniższychwUE;
1
FinansepublicznewPolscewokresiekryzysu
• Wsytuacjiwdrożeniasilnegoimpulsufi skalnego
postroniedochodowejorazznacznegowzrostu
inwestycjipublicznych,koniecznebyłoograniczenie
wydatkówbieżącychwzględempoziomuzaplanowa
negowbudżeciepaństwana2009r.Oszczędności
te(wrazzewzrostemwpływówzdywidend)wynio
sły,wocenieKomisjiEuropejskiej,ok.1,5%PKB.
Bezpowyższychdziałańpolitykawydatkowabyłaby
w2009r.nadmiernieekspansywna.
wyeliminowanienadmiernegodefi cytuw2012r.,
tj.zgodniezrekomendacjąRadyUE.
• Najkorzystniejszymscenariuszemjestkonsolidacja
skupionanastroniewydatkowej,którejskutkisą
najbardziejtrwałe.Zależnośćtaznajdujeodzwiercie
dleniewdziałaniachrząduprowadzącychdosilnego
ograniczeniawzrostuwydatkówod2011r.Jużwbr.
relacjakrajowychwydatkówsektorafi nansówpublicz
nychdoPKBosiągniejedenznajniższychpoziomów
whistoriipolskiejgospodarkiodpoczątkutransforma
cji.Coważne,mimotaksilnegoograniczeniawydat
ków,nieodbędziesiętokosztemnakładówinwesty
cyjnych.Potwierdzatom.in.najwyższawUErelacja
inwestycjipublicznychdoPKBzarównow2011r.,jak
i(zgodniezprognozamiKE)w2012r.
• WynikigospodarczePolskiwczasiekryzysuwskazu
jąnaskutecznośćprzyjętejstrategiipolitykigospo
darczej.Właściwydobórkompozycjiisiłystymulacji
fi skalnejpomogłyPolsce,jakojedynemukrajowiUE,
uniknąćrecesjiw2009r.,awlatach20082010osią
gnąćzdecydowanienajwiększywzrostwśródpaństw
członkowskichUE.
• Eliminacjanadmiernegodefi cytuniekończywyzwań
związanychzzapewnieniemstabilnościfi nansowej
wPolsce.Wszczególnościkoniecznebędziedalsze
obniżaniedefi cytusektoradopoziomutzw.średnio
okresowegocelubudżetowego(MTO).Osiągnięcie
tegoceluzapewni,żewokresiecykludefi cytsektora
fi nansówpublicznychbędziesiękształtowaćśrednio
napoziomieniewyższymniż1%PKB.Oznaczato
równocześnie,żewczasieożywieniasaldosektora
powinnobyćwyraźniedodatnie,awokresiespowol
nieniadefi cytniepowinienbyćwyższyniż3%PKB.
• Dziękirelatywnieszybkiemuwzrostowigospodar
czemuorazuniknięciuprzezPolskękryzysusektora
fi nansowego,przyrostdługuwPolsce(wrelacjido
PKB)należałdonajmniejszychwEuropie.Wznacz
nejmierzedziękitemurynkifi nansowepozytywnie
oceniływiarygodnośćnaszegokraju.Znalazłototak
żepotwierdzeniewprzyznaniuPolscetzw.elastycz
nejliniikredytowejwMFWorazwutrzymaniuratingu
Polski,podczasgdywwiększościinnychkrajówUE
nastąpiłojegoobniżenie.
• Mimożedobrewynikigospodarczepozwoliły
ograniczyćskalęwzrostuzadłużeniawPolsce,to
pogorszenianierównowagifi skalnejwczasiekryzysu
nieudałosięwpełniuniknąć.Wdrożenieimpulsu
fi skalnegowpierwszychlatachkryzysuprzyczyniło
siędowzrostuzadłużeniaidefi cytusektorafi nansów
publicznych,tymsamymograniczającmożliwości
ponownegostymulowaniapolskiejgospodarkiwprzy
padkukolejnegozałamaniagospodarczegowUE.
Nierównowagafi nansówpublicznychwPolscebyłaby
znaczniemniejsza,atymsamym„przestrzeńfi skalna”
napobudzeniegospodarkiwczasieewentualnego
znacznegospowolnieniaodpowiedniowiększa,gdyby
nienadmiernieekspansywnapolitykaprowadzona
wlatachpoprzedzającychkryzys.
• Brakobniżeniadefi cytudopoziomuMTOznaczą
cozwiększałbyprawdopodobieństwoponownego
objęciaPolskiprocedurąnadmiernegodefi cytu,atym
samymryzykoutratyunijnychfunduszyspójności,
którestanowiąbardzoważnyelementfi nansowania
rozwojunaszegokraju.
• Trwałemuutrzymaniudyscyplinyfi skalnejbędzie
sprzyjaćwprowadzenietzw.stabilizującejreguły
wydatkowej.Maonazapewnić,żedefi cytsektora
wśrednimokresiebędziesiękształtowaćnapozio
mieok.1%PKB.Pozwolionarównocześnieuniknąć
powieleniabłędówzprzeszłości,kiedyniereduko
wanowystarczającozadłużenia,mimoczęstobardzo
sprzyjającychuwarunkowańgospodarczych.Wprowa
dzeniedocelowejreguływydatkowejitowarzyszących
jejzmianwkrajowychramachfi skalnychpozwoli
ponadtowypełnićzobowiązaniawynikającezdyrekty
wy,stanowiącejelementtzw.sześciopakuiokreślają
cejwymogidlarambudżetowychczłonkówUE.
• Wtychwarunkachutrzymaniewiarygodności,atym
samymstabilnościgospodarczejwymagałojak
najszybszegoprzejściadonastępnegoetapupolityki
gospodarczej,zapewniającegozahamowaniewzrostu
zadłużenia,anastępniesystematyczneobniżaniedłu
guwrelacjidoPKB.Dlategorok2011zapoczątkował
okreszdecydowanejkonsolidacjifi skalnejwPolsce,
którejskalawlatach20112012będzienajwiększa
wUE,zwyjątkiemniektórychkrajówobjętychprogra
mamipomocowymi.Maonarównocześniezapewnić
• Bardzoważnąrolęwutrwaleniuefektówkonsolidacji
iwzmocnieniudługookresowejstabilnościfi nansów
publicznychbędąodgrywaćreformystrukturalne,
wszczególnościpodniesienieizrównaniewiekueme
rytalnegokobietimężczyzn.
FinansepublicznewPolscewokresiekryzysu
2
[ Pobierz całość w formacie PDF ]