Raport Krzywdzenie dzieci w Polsce,
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
KRZYWDZENIE DZIECI W POLSCE
RAPORT
Nikt nie mo
torturom ani okrutne
poniżającemu traktowaniu.
Zakazuje się stosowania ka
że być poddany
mu,
r
cielesnych
(art. 40 Konstytucji
Rzeczypospolitej Polskiej)
Warszawa, 2008
Wstęp
Od kilkunastu lat zaczyna przebijać się do świadomości społecznej
problem przemocy w rodzinie, w tym w szczególności zjawisko krzywdzenia
dzieci.
Początkowo problem ten był marginalizowany i przemilczany. Stopniowo
jednak zaczęto podejmować różne działania mające na celu łagodzenie skutków
społecznych tego zjawiska. Jednak skala zjawiska, która w pełni zaczyna
dopiero docierać do szerokiej społeczności m. in. poprzez media, wymaga
szerszego podejścia do tematu przeciwdziałania przemocy w rodzinie
i uwzględnienia tej kwestii w polityce społecznej państwa.
Na problem krzywdzenia dzieci należy spojrzeć z szerokiej perspektywy
zarówno pod kątem zdiagnozowania zjawiska przemocy wobec dzieci jak
i prowadzonych działań w tym zakresie.
W poniższym Raporcie przedstawiona zostanie diagnoza skali zjawiska
przemocy wobec dzieci, którą na zlecenie Ministerstwa Pracy i Polityki
Społecznej przygotował Ośrodek Badania Opinii Publicznej TNS OBOP,
a także opisane zostaną działania podejmowane na rzecz przeciwdziałania
krzywdzeniu dzieci w Polsce przez administrację rządową oraz samorządową.
Raport zawierać będzie opis realizowanych Programów rządowych oraz
wybranych działań informacyjno – społecznych realizowanych między innymi
przez organizacje pozarządowe, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika
Praw Dziecka, samorządy a także resorty zaangażowane w realizację zadań
mających na celu przeciwdziałanie przemocy wobec dzieci.
Przedstawiony Raport jest podstawą do stworzenia odpowiednich
mechanizmów systemowych oraz zmian legislacyjnych mających na celu
stworzenie spójnego systemu przeciwdziałania krzywdzeniu dzieci.
Materiał ten pozwoli odpowiedzieć na pytanie jakie działania należy
realizować i upowszechniać, aby dzieci wychowywały się w atmosferze miłości
i spokoju? Jak doprowadzić do tego aby w przyszłości rodzice i opiekunowie
dzieci potrafili stosować metody wychowawcze wykluczające stosowanie kar
cielesnych wobec dzieci? W jaki sposób skutecznie doprowadzić do
przekazywania prawidłowych wzorców funkcjonowania rodziny?
4
I.
Diagnoza zjawiska krzywdzenia dzieci w Polsce w oparciu
o badania przeprowadzone przez Ośrodek Badania Opinii
Publicznej TNS OBOP
W maju i w czerwcu bieżącego roku, na zlecenie Ministerstwa Pracy
i Polityki Społecznej TNS OBOP zrealizował badanie dotyczące problemu
przemocy w rodzinie wobec dzieci.
Celem przeprowadzonych badań było oszacowanie rozmiarów zjawiska
przemocy wobec dzieci w podstawowej komórce społecznej, jaką jest rodzina,
rozpoznanie postrzeganej społecznie skali zjawiska krzywdzenia dzieci,
zidentyfikowanie postaw społecznych i reakcji na tego typu przemoc,
rozpoznanie funkcjonujących stereotypów, a także poznanie pośrednich lub
bezpośrednich kontaktów z sytuacjami przemocy wobec dzieci w rodzinie,
okoliczności temu towarzyszących oraz zidentyfikowanie ofiar i sprawców
w rozróżnieniu na doświadczanie i stosowanie czterech form przemocy:
psychicznej, ekonomicznej, fizycznej oraz seksualnej.
Badanie – 3 000 wywiadów - zostało przeprowadzone na ogólnopolskiej,
losowej, reprezentatywnej próbie Polaków w wieku 18 i więcej lat, a także na
podstawie 502 wywiadów przeprowadzonych z przedstawicielami
grup
zawodowych „pierwszego kontaktu”:
- pedagogów;
- policjantów;
- kuratorów;
- pracowników służby zdrowia
;
- pracowników socjalnych Ośrodków Pomocy Społecznej.
I.1. Krzywdzenie dzieci według opinii ofiar, sprawców, świadków przemocy
Opinie na temat zjawiska przemocy w rodzinie wobec dzieci – postawy
wobec stereotypów
Respondenci poproszeni zostali oustosunkowanie się do szeregu
obiegowych opinii dotyczących przemocy w rodzinie wobec dzieci oraz jej
poszczególnych form: przemocy psychicznej, fizycznej, ekonomicznej
i seksualnej. Okazuje się, że większość Polaków nie zgadza się z negatywnymi
stereotypami na temat przemocy. Jednak niektóre obiegowe opinie mają wciąż
wielu zwolenników.
5
Tabela zamieszczona poniżej przedstawia postawy Polaków wobec
stereotypów o krzywdzeniu dzieci.
Istnieją różne opinie na temat przemocy w rodzinie wobec dzieci. Czy zgadza się Pan(i),czy
nie zgadza z następującymi opiniami:
N=3000
Zgadzam się
Nie zgadzam
się
Trudno
powiedzieć
Obrażanie dziecka, wyzwiska, to
normalna rzecz w życiu rodzin.
8%
91%
1%
Rodzice nie muszą pytać dziecka o
zgodę, jeśli chcą wydać jego pieniądze.
10%
84%
6%
Prawo w Polsce słabo chroni dzieci,
które są ofiarami przemocy w rodzinie.
77%
14%
9%
Istnieją okoliczności, które
usprawiedliwiają przemoc w rodzinie
wobec dzieci.
12%
84%
4%
Rodzice mają prawo ukarać swoje
dziecko laniem.
24%
69%
7%
Przemoc w rodzinie wobec dzieci, to
wyolbrzymiony problem – kłótnie,
rękoczyny zdarzają się w każdym domu.
22%
73%
5%
Rodzice mają prawo ukarać dziecko
pozbawiając je posiłku.
2%
98%
0%
Pogróżki i zastraszanie dziecka w
rodzinie to jeszcze nie przemoc.
19%
75%
6%
W ogóle nie istnieje coś takiego jak
wykorzystanie seksualne dzieci w
rodzinie.
9%
87%
4%
Najlepiej jest, jeśli dziecko, które ktoś
w rodzinie skrzywdził seksualnie,
nikomu się nie poskarży.
2%
96%
2%
Stwierdzenia dotyczące przemocy fizycznej wobec dzieci
Ponad dwie trzecie (69%) Polaków nie zgadza się ze stwierdzeniem, że
rodzice mają prawo ukarać swoje dziecko laniem, jednocześnie aż jedna piąta
(24%) społeczeństwa uznaje takie zachowanie. Aprobata dla karania dziecka
laniem jest tym większa im niższe wykształcenie mają jej wyraziciele (od 20%
wśród respondentów legitymujących się dyplomem wyższej uczelni do 28%
wśród badanych, którzy jako ostatnią ukończyli szkołę podstawową). Także
mężczyźni (30%), osoby stosunkowo młode - w wieku 18-29 lat (30%) oraz
respondenci nie posiadający dzieci w wieku do 18 roku życia (32%) częściej niż
pozostali sądzą, że lanie dziecka jest prawem rodzica. Blisko trzy czwarte (73%)
ankietowanych nie zgadza się z opinią, że przemoc w rodzinie wobec dzieci to
wyolbrzymiony problem, jednak odsetek osób przekonanych, że kłótnie,
rękoczyny zdarzają się w każdym domu przekracza jedną piątą społeczeństwa
(22%) – przekonanie to jest tym częściej wyrażane im niższe wykształcenie
mają osoby się z nim zgadzające (od 13% wśród ankietowanych
6
z wykształceniem wyższym do 29% wśród badanych z wykształceniem
podstawowym) oraz im gorzej respondenci oceniają swoją sytuację materialną
(od 18% wśród dobrze ją ewaluujących do 25% wśród oceniających ją źle).
Przekonanie, iż kłótnie, rękoczyny zdarzają się w każdym domu wyrażają
również częściej niż pozostałe osoby najstarsze – w wieku 60 i więcej lat (26%)
oraz mężczyźni (25%).
W celu lepszego zrozumienia postaw Polaków wobec stosowania kar
fizycznych spytano czy zbicie dziecka za karę przynosi więcej dobrych czy
złych skutków oraz poproszono o odpowiedź na pytanie, czy rodzicom wolno
bić dziecko, przy założeniu, że przemoc fizyczna przyniesie dobre skutki.
Pytania te zostały wcześniej zadane w ogólnopolskim, reprezentatywnym
badaniu z 4-8 lutego 2005 i miały za zadanie zbadać, czy skuteczność kary może
być jej usprawiedliwieniem. Wyniki uzyskane w sondażu sprzed trzech lat
zestawiono z rezultatami uzyskanymi w badaniu.
Czy Pana(i) zdaniem, zbicie dziecka „za karę” przynosi więcej dobrych skutków czy
złych?
2005 rok
N=1004
2008 rok
N=3000
Więcej dobrych
14%
7%
Więcej złych
71%
84%
Trudno powiedzieć
15%
9%
Zarówno obecnie, jak i trzy lata temu zdecydowanie przeważają opinie, iż zbicie
dziecka „za karę” przynosi więcej złych skutków. Wyniki wskazują również na
to, iż w ciągu ostatnich kilku lat świadomość na temat stosowania przemocy
fizycznej w celu wychowawczym zmieniła się na korzyść odchodzenia od
stosowania dyscypliny fizycznej w procesie wychowania dzieci. Odsetek osób
dostrzegających więcej złych niż dobrych skutków dyscyplinowania poprzez
przemoc fizyczną wzrósł o 13 punktów proc. przy jednoczesnym spadku o
7 punktów procentowych odsetka osób, które dostrzegają w przemocy fizycznej
„za karę” więcej dobrych niż złych skutków.
Załóżmy, że bicie dziecka przyniesie dobre skutki. Czy wtedy rodzicom wolno dziecko
zbić?
2005 rok
N=1004
2008 rok
N=3000
Wtedy wolno
22%
13%
Nawet wtedy nie wolno
68%
78%
Trudno powiedzieć
10%
9%
Zarówno trzy lata temu, jak i obecnie skuteczność kary nie jest jej
usprawiedliwieniem. Większość ankietowanych jest zdania, iż nawet gdyby
7
[ Pobierz całość w formacie PDF ]