Raport CBOS-prestiż zawodów, Studia, Dziennikarstwo i komunikacja społeczna
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ
SEKRETARIAT
OŚRODEK INFORMACJI
629 - 35 - 69, 628 - 37 - 04
693 - 46 - 92, 625 - 76 - 23
UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24
00 - 503 W A R S Z A W A
TELEFAX 629 - 40 - 89
INTERNET
E-mail: sekretariat@cbos.pl
BS/8/2009
PRESTIŻ ZAWODÓW
K
OMUNIKAT Z BADAŃ
WA R S Z AWA , S T Y C Z EŃ
2009
P
RZEDRUK I ROZPOWSZECHNIANIE MATERIAŁÓW
CBOS
W CAŁOŚCI LUB W CZĘŚCI ORAZ WYKORZYSTANIE DANYCH EMPIRYCZNYCH
JEST
DOZWOLONE
WYŁĄCZNIE
Z
PODANIEM ŹRÓDŁA
Niektóre zawody są cenione bardziej, inne mniej; jedne postrzegane są jako
szczególnie użyteczne, wymagające większego wysiłku, umiejętności, większej
odpowiedzialności, inne z kolei są w opinii społecznej mniej istotne. W jednym z ostatnich
sondaży
1
badaliśmy, jakim poważaniem cieszą się poszczególne profesje i funkcje. Dzięki
danym z ubiegłych lat – niekiedy jeszcze sprzed transformacji ustrojowej – możliwe było
również zestawienie obecnych wyników z poprzednimi i prześledzenie zmian w hierarchii
prestiżu zawodów.
H
IERARCHIA PRESTIŻU ZAWODÓW
Ankietowani oceniali zawody posługując się pięciopunktową skalą. Ich zadaniem było
określenie, czy darzą je bardzo dużym, dużym, średnim, małym czy też bardzo małym
poważaniem; na potrzeby opisu dwie pierwsze i dwie ostatnie oceny zostały zsumowane.
Największym prestiżem (84% deklaracji poważania dużego – bardzo dużego i dużego
łącznie) cieszą się dwie profesje o zupełnie różnej specyfice – profesor uniwersytetu i strażak.
O wysokiej pozycji profesora decyduje prawdopodobnie w znacznym stopniu ekspercki
charakter tego zawodu. Istotnym czynnikiem statusu społecznego jest w tym przypadku sam
tytuł naukowy i płynący z niego autorytet, jak również uniwersytet i kojarzona z nim
niezależność intelektualna. W przypadku profesji strażaka decydują takie elementy, jak:
wysoka użyteczność wykonywanej pracy, aspekt niebezpieczeństwa, narażania życia w celu
ratowania innych. O strażakach mówi się zazwyczaj dobrze lub bardzo dobrze. Taki heroiczny
obraz strażaków powstał na przykład po atakach z 11 września 2001 roku, natomiast nigdy
nie byli oni bohaterami afer czy kontrowersyjnych wydarzeń, które mogłyby pogorszyć
wizerunek tego zawodu. Poza tym można dodać, że o ile profesor cieszy się nieco większym
szacunkiem wśród osób najlepiej wykształconych, o tyle poważanie dla strażaka raczej nie
zależy od poziomu wykształcenia i jest powszechne właściwie we wszystkich grupach
społeczno-demograficznych.
1
Badanie „Aktualne problemy i wydarzenia” (222) zrealizowano w dniach 6–12 listopada 2008 roku na liczącej
1050 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski.
- 2 -
CBOS
RYS. 1.
RANGA ZAWODÓW
POWAŻANIE
Duże Średnie
Małe
Trudno
powiedzieć
(%)
Profesor uniwersytetu
84
11
1
4
Strażak
84
14
0
2
Górnik
Pielęgniarka
78
77
17
20
5
2
1
Lekarz
73
21
4
2
Inżynier pracujący w fabryce
71
23
2
4
Nauczyciel
70
26
2
2
Robotnik wykwalifikowany, np. tokarz, murarz
69
25
4
2
Księgowy
64
29
7
Oficer zawodowy w randze kapitana
Sędzia
63
62
29
25
3
5
5
8
Kierowca autobusu
61
33
4
2
Rolnik indywidualny na średnim gospodarstwie
61
31
5
3
Informatyk, analityk komputerowy
61
29
2
8
Adwokat
60
27
8
5
Dyrektor fabryki
Przedsiębiorca, właściciel dużej firmy
58
54
33
34
5
7
5
5
Dziennikarz
54
36
7
3
Policjant
53
34
11
2
Właściciel małego sklepu
48
44
5
3
Sprzątaczka
Wojewoda
47
46
41
37
10
2
9
8
Sprzedawca w sklepie
45
47
5
3
Referent w biurze
44
42
10
4
Ksiądz
42
35
18
5
Burmistrz
42
42
11
5
Robotnik budowlany niewykwalifikowany
40
36
22
2
Makler giełdowy
Starosta
38
38
34
13
16
44
11
7
Minister
36
39
20
5
Radny gminny
31
43
20
6
Poseł na Sejm
24
35
36
5
Działacz partii politycznej
19
35
40
6
- 3 -
Kolejne wysokie pozycje w hierarchii prestiżu zajmują zawody, których cechą
wspólną jest duża użyteczność społeczna oraz znaczny wysiłek, zwłaszcza fizyczny. Są to
zawody górnika i pielęgniarki, dla których duży szacunek ma ponad trzy czwarte Polaków
(77%–78%). Nieco niższym poważaniem cieszą się trzy profesje inteligenckie: lekarz,
inżynier pracujący w fabryce oraz nauczyciel (70%–73%). To, że zawód pielęgniarki lokuje
się wyżej niż zawód lekarza, może w pewnym stopniu wynikać z kompensaty za niskie
zarobki. Jeśli zaś chodzi o zawód nauczyciela, warto zauważyć, że relatywnie częściej dużym
poważaniem darzą go starsi badani niż młodsi czy też osoby uczące się, studiujące.
Duży jest społeczny szacunek dla zawodu robotnika wykwalifikowanego (69%).
Profesja murarza czy tokarza jest niemal tak samo ceniona jak praca inżyniera zatrudnionego
w fabryce (71%). Nieco rzadziej niż przeciętnie duże uznanie dla robotnika
wykwalifikowanego mają mieszkańcy największych miast, respondenci najlepiej
wykształceni, a także uczniowie i studenci.
Zawody relatywnie wysoko cenione przez większość społeczeństwa, ale nie więcej niż
dwie trzecie, to, z jednej strony, profesje prawnicze: sędzia (62%) i adwokat (60%),
a z drugiej – utożsamiane z bezpieczeństwem: oficer wojska (63%) oraz, znacznie rzadziej
darzony dużym szacunkiem, policjant (53%). W przypadku zawodu sędziego i adwokata
liczba deklaracji świadczących o dużym poważaniu maleje wraz z wiekiem. Inaczej
w przypadku policjanta, młodsi badani (do 34 lat) mają dla tego zawodu relatywnie mniejszy
szacunek niż starsi. Dużym uznaniem cieszą się również profesje, o które pytaliśmy po raz
pierwszy – księgowy (64%) i informatyk (61%). Druga z nich zauważalnie częściej darzona
jest poważaniem przez osoby najlepiej wykształcone, mieszkańców największych aglomeracji
miejskich. Niewiele niższą pozycję w hierarchii prestiżu zajmują dwa zawody mające duże
poważanie społeczne – kierowca autobusu i rolnik (po 61%). Obie te profesje darzone są
nieco mniejszym szacunkiem przez młodszych badanych oraz osoby z wyższym
wykształceniem (w przypadku zawodu kierowcy również średnim). Jeśli chodzi o funkcje
związane z zarządzaniem, nieco więcej ocen świadczących o dużym uznaniu uzyskuje
dyrektor fabryki (58%) niż właściciel dużej firmy (54%), ale zarazem, co ciekawe, jest mniej
ceniony niż inżynier pracujący w fabryce. Na tle wymienionych dotychczas profesji dość
nisko lokuje się zawód dziennikarza, dla którego duże uznanie deklaruje co prawda ponad
połowa badanych (54%), ale zdaniem około jednej trzeciej (36%) zasługuje on tylko
na średnie poważanie.
- 4 -
Niespełna połowa ankietowanych (48%) ceni właściciela małego sklepu. Mniej
prestiżowy jest zawód sprzedawcy pracującego w sklepie, w przypadku którego przeważają
deklaracje świadczące o średnim poważaniu (47%). W przeciwieństwie do tego pierwszego
przypisywany mu prestiż zauważalnie zależy od takich cech badanych, jak: wiek,
wykształcenie i wielkość miejscowości zamieszkania; relatywnie wyższy status ma on wśród
osób starszych, gorzej wykształconych, mieszkańców mniejszych miejscowości. Blisko
połowa Polaków (47%) ma duże uznanie dla zawodu sprzątaczki. Relatywnie lepiej niż inni
oceniają ten zawód mieszkańcy mniejszych miast (do 100 tys. ludności). Znacznie niżej
w hierarchii prestiżu lokuje się robotnik niewykwalifikowany, dla którego dwie piąte
respondentów (40%) ma duży szacunek, ponad jedna trzecia (36%) – średni, a jedna piąta
(22%) mały. Zawód ten częściej doceniają osoby zwykształceniem podstawowym
i zasadniczym zawodowym. Od 38% do 44% ankietowanych deklaruje duży szacunek dla
maklera giełdowego, księdza i referenta w biurze. Spośród tych trzech profesji ksiądz
uzyskuje najwięcej głosów świadczących o małym poważaniu. Stosunkowo częściej niż inni
uznanie dla tego zawodu wyrażają najstarsi badani, mieszkańcy małych miast oraz osoby
z wykształceniem podstawowym. Ponadto jest ono tym powszechniejsze, im częstsze
uczestnictwo w praktykach religijnych.
Niskie pozycje w hierarchii prestiżu zajmują zawody i funkcje związane ze
sprawowaniem władzy i polityką. Wyjątkiem jest urząd wojewody, w przypadku którego
prawie połowa badanych (46%) deklaruje duże poważanie. Burmistrz cieszy się dużym
poważaniem równie często jak średnim (po 42%), natomiast najniżej spośród władz
samorządowych badani sytuują starostę i radnego gminnego. Najwięcej ocen świadczących
o niskim statusie profesji uzyskuje działacz partii politycznej (40% deklaracji małego
poważania) oraz poseł na Sejm (36%) – w przypadku obu tych zawodów oceny wskazujące
na małe poważanie społeczne są najczęstsze. Wizerunek tych profesji jest nieco lepszy wśród
osób słabiej wykształconych. Zauważalnie korzystniej postrzegana jest natomiast funkcja
ministra: zdaniem dwóch piątych badanych (39%) zasługuje ona na średnie uznanie, w opinii
jednej trzeciej (36%) – na duże, a jednej piątej (20%) na małe.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]