Radiologia- charakterystyka dostępnych badań, MEDYCYNA i RATOWNICTWO, Radiologia
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
www.lek2002.prv.pl
RADIOLOGIA
WYKŁADY
MATERIAŁY NA EGZAMIN
thx to Dentes, SubZero, DevilEye
wszelkie poprawki, błędy i niedociągnięcia proszę zgłaszać pod woland_83@tlen.pl
www.lek2002.prv.pl
ANGIOGRAFIA
Badanie nazywane jest również: BADANIE RADIOLOGICZNE NACZYŃ
Nazwa zwyczajowa: Angio, Badanie naczyniowe
TEORETYCZNE I TECHNICZNE PODSTAWY BADANIA
Badanie polega na uzyskiwaniu obrazu naczyń przy pomocy promieniowania
rentgenowskiego. W prawidłowych warunkach naczynia krwionośne nie są widoczne na
zdjęciach rentgenowskich. Aby móc je uwidocznić, należy do światła naczynia wprowadzić
środek cieniujący (kontrast) silnie pochłaniający promieniowanie rentgenowskie.
Wypełniając wnętrze naczynia, kontrast uwidacznia się na zdjęciach rentgenowskich jako
jednolity cień układający się zgodnie z przebiegiem badanych naczyń. Technika
arteriografii opiera się na dwóch zasadniczych metodach badania. Pierwsza polega na
bezpośrednim nakłuciu tętnicy (tzw. metoda Dos Santosa) i następnie wstrzyknięciu przez
wprowadzoną do naczynia końcówkę igły środka cieniującego (najczęściej jest to
uropolina), który wypełnia światło naczyń krwionośnych. Jednoczasowo wykonywane są
serie zdjęć rentgenowskich pozwalające na uwidocznienie naczyń i ewentualnych ich
nieprawidłowości (np. zwężenie naczynia). Druga metoda polega na cewnikowaniu tętnicy
tzw. metodą Seldingera. Metoda ta polega na nakłuciu dużej tętnicy (udowej, pachowej,
ramiennej) specjalną igłą (kaniula), poprzez którą wprowadza się elastyczny prowadnik.
Następnie usuwa się igłę tak, aby po prowadniku móc wprowadzić cewnik do światła
naczynia. Do zewnętrznego końca cewnika podłącza się najczęściej automatyczną
strzykawkę, za pomocą której podawany jest środek cieniujący do światła tętnic. Środek
ten, mieszając się z płynącą krwią, dokładnie wypełnia światło naczynia, dzięki czemu
podczas wykonywania zdjęć rentgenowskich dokładnie widać obraz wnętrza naczyń.
Cewniki, które wykonane są z elementów zawierających metale, są widoczne na zdjęciach
rentgenowskich, co umożliwia wprowadzenie ich końcówek do określonych naczyń stale
kontrolując na ekranie monitora rentgenowskiego miejsce, gdzie znajduje się cewnik . Jest
to zasada tzw. wybiórczej (celowanej) arteriografii. Obie metody: Dos Santosa i Seldingera
są jednakowo szeroko stosowane w różnych modyfikacjach, w zależności od badanej
okolicy i celu badania.
Najnowsza metoda badania (tzw. cyfrowa angiografia subtrakcyjna - DSA) polega na
wykorzystaniu specjalnego wzmacniacza rentgenowskiego oraz komputera
przetwarzającego obraz rentgenowski w celu eliminacji ewentualnych struktur kostnych i
pozostawienie wyłącznie cieniów naczyń krwionośnych. W trakcie angiografii naczyniowej
celem dokumentacji badania, istnieje możliwość zarejestrowania obrazu w dowolnym
momencie na zdjęciu rentgenowskim. Nowoczesne aparaty do wykonywania angiografii
mają także możliwości zarejestrowania całości badania na taśmie filmowej lub na kasecie
wideo. Badanie naczyniowe należy obok badania rezonansu magnetycznego do
najdroższych badań rentgenowskich.
CZEMU SŁUŻY BADANIE?
Badanie daje możliwość wykrycia i określenia rodzaju zmian patologicznych w obrębie
naczyń, np.: utrudnienie przepływu krwi, zmiana kształtu naczynia i narządów.
Szczególnym rodzajem badania jest ocena naczyń wieńcowych serca czyli tzw.
koronarografia. Ponadto, badanie angiograficzne służy wykryciu patologicznych naczyń
poprzez uwidocznienie ich nieprawidłowego ułożenia przestrzennego. Badanie można
jednocześnie połączyć z zabiegiem leczniczym, polegającym na podaniu w żądane miejsce
w układzie naczyniowym leku (chemioterapeutyk, leku rozpuszczającego skrzeplinę) lub na
2
www.lek2002.prv.pl
wykonaniu terapeutycznego zamknięcia naczynia (zapobieganie krwotokom, wywoływanie
martwicy tkanki guza nowotworowego).
WSKAZANIA DO WYKONANIA BADANIA
W postępowaniu diagnostycznym
•
Podejrzenie zmian naczyniowych w mózgowiu (malformacja naczyniowa, tętniak
naczyń mózgowych).
•
Podejrzenie guza mózgu - możliwość uwidocznienia unaczynienia patologicznego.
•
Guzy i zwężenia tętnic nerkowych.
•
Podejrzenie zmian miażdżycowych w naczyniach w obrębie aorty, naczyń miednicy
oraz naczyń kończyn dolnych.
•
Podejrzenie tętniaka aorty i dużych naczyń.
•
Guzy wątroby.
•
Zmiany miażdżycowe w naczyniach szyjnych.
•
Inne.
W postępowaniu interwencyjnym
•
Poszerzanie zwężonych naczyń cewnikiem zakończonym specjalnym balonikiem.
•
Zamknięcie światła (embolizacja) pojedynczych naczyń specjalnymi spiralkami (np.
zamykanie naczyń w malformacji naczyniowej).
•
Podawanie w obrębie zmiany patologicznej leków za pomocą cewnika
wprowadzonego do naczyń ( np. chemioterapeutyków w nowotworach).
•
Rozpuszczania zatorów tętniczych przez podawanie leków przez wprowadzony do
tętnic cewnik, którego końcówka znajduje się w pobliżu zatoru (najczęściej jest to
skrzeplina).
•
Inne.
Badanie jest wykonywane na zlecenie lekarza
SPOSÓB PRZYGOTOWANIA DO BADANIA
Do badania należy zgłosić się na czczo. Każdy pacjent musi osobiście podpisać zgodę na
przeprowadzenie badania,, zapoznając się wcześniej z trybem badania i ewentualnymi
następstwami. Przed badaniem pacjent otrzymuje leki uspokajające. W przypadku
pacjentów z wysokim ciśnieniem tętniczym konieczne jest przyjęcie leków obniżających
ciśnienie krwi.
Badania nie wykonuje się u osób z wolem nadczynnym tarczycy uczulonych na jodowe
środki kontrastowe,, wysokim ciśnieniem tętniczym krwi,, skazą krwotoczną. Unika się
wykonywania badania u osób z alergią lub uczuleniem na leki. Patrz dodatkowo "Sposób
przygotowania do znieczulenia" w "Metody anestezjologiczne w badaniach
diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania". Badanie wykonuje się w znieczuleniu
miejscowym lub znieczuleniu ogólnym. U dzieci badanie wykonuje się w znieczuleniu
ogólnym
BADANIA POPRZEDZAJĄCE
Badanie angiograficzne jest badaniem inwazyjnym,, toteż powinno być wykonane jako
badanie ostatnie i tylko w przypadku istnienia bezpośrednich wskazań do badania. Zwykle
badanie to jest poprzedzone tomografią komputerową w przypadku badania mózgowia
badaniem ultrasonograficznym (USG) lub badaniem dopplerowskim. Wyniki
3
www.lek2002.prv.pl
poprzedzających badań dodatkowych powinny być dostarczone przed wykonaniem
badania angiograficznego. Patrz dodatkowo "Badania poprzedzające znieczulenie w
"Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych w rozdziale "Metody
znieczulania".
OPIS BADANIA
Pacjent do badania układany jest na ruchomym stole, w pozycji leżącej na plecach
(Ryc.17-1). Przed badaniem wykonuje się znieczulenie miejscowe w okolicy nakłuwanego
naczynia. Miejsce nakłucia naczynia jest najpierw dezynfekowane, a następnie znieczulone
miejscowo przez podskórne podanie środka znieczulającego. Lekarz badający nakłuwa
odpowiednie duże naczynie igłą i następnie przez igłę wprowadza do światła naczynia
prowadnik (wąski giętki pręcik o średnicy kilku milimetrów). Po wprowadzeniu prowadnika,
a następnie po nim cewnika do określonego naczynia, wykonywane są serie zdjęć
rentgenowskich równocześnie z podawaniem przez cewnik środka cieniującego.
Równocześnie, przez ten sam cewnik, możliwe jest podawanie leków, poszerzanie
naczynia bądź zamknięcie światła naczynia przez wytworzenie "czopów" (embolizacja).
Zwykle wykonuje się około 20 zdjęć rentgenowskich w różnych projekcjach (głównie
boczne i przednio-tylne) celem dokumentacji badania. W trakcie wykonywania badania
pacjent nie może się ruszać. Ponadto przez kilka sekund, kiedy podawany jest kontrast i
wykonuje się zdjęcia pacjentowi, zwykle nakazuje się wstrzymać oddech. Podawanie
kontrastu może wywołać krótkotrwałe dolegliwości ("uderzenie gorącej fali do głowy", bóle
głowy, niekiedy zawroty głowy, szum w uszach lub błyski przed oczyma), o których
natychmiast należy poinformować badającego.
Po wykonaniu badania lekarz wyciąga cewnik oraz zakłada opaskę uciskową na nakłute
naczynie w celu zahamowania krwawienia. Patrz dodatkowo "Opis metod znieczulenia" w
"Metody anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody
znieczulania". Wynik badania przekazywany jest w formie opisu, niekiedy z dołączonymi
kliszami rentgenowskimi.
CZAS
Badanie trwa zwykle około godziny, choć może się przedłużyć nawet do 2 godzin.
INFORMACJE, KTÓRE NALEŻY ZGŁOSIĆ WYKONUJĄCEMU BADANIE
Przed badaniem
•
Alergia.
•
Aktualnie przyjmowane leki.
•
Wyniki wszystkich poprzedzających badań.
•
Wysokość ciśnienia tętniczego krwi.
•
Obecność wola nadczynnego tarczycy.
•
Skłonność do krwawień (skaza krwotoczna).
•
Ciąża.
W czasie badania
•
Wszelkie nagłe dolegliwości (np. ból).
•
Jakiekolwiek objawy po podaniu dożylnego środka cieniującego (duszność, zawroty
głowy, nudności).
4
www.lek2002.prv.pl
JAK NALEŻY ZACHOWYWAĆ SIĘ PO BADANIU?
Pacjent jest odwożony na wózku na oddział szpitalny, gdzie przez co najmniej 24 godziny
powinien leżeć i nie wykonywać większych ruchów ciałem.
Patrz dodatkowo "Jak należy zachowywać się po znieczuleniu?" w "Metody
anestezjologiczne w badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania".
MOŻLIWE POWIKŁANIA PO BADANIU
Rzadko mogą wystąpić następujące powikłania:
•
Krwiak w miejscu nakłucia naczynia,
•
Oderwanie części ściany tętnicy lub miażdżycowej blaszki przyściennej i
spowodowanie zatoru naczyniowego,
•
Przebicie ściany naczynia przez końcówkę cewnika,
•
Wstrzyknięcie śródścienne środka kontrastowego, którego następstwem może być
powstanie tętniaka naczyniowego,
•
Zakrzep wewnątrznaczyniowy,
•
Objawy wtórne po podaniu dożylnego środka kontrastowego (wysypka,
zaczerwienienie i obrzęk skóry, nudności, wymioty, zawroty głowy, zapaść
naczyniowa).
Patrz dodatkowo "Możliwe powikłania po znieczuleniu" w "Metody anestezjologiczne w
badaniach diagnostycznych" w rozdziale "Metody znieczulania". Jeśli jest taka potrzeba,
badanie może być okresowo powtarzane. Wykonywane jest u chorych w każdym wieku.
Nie może być wykonywane u kobiet będących w ciąży. Należy unikać wykonywania
badania u kobiet w II połowie cyklu miesięcznego, u których zaistniała możliwość
zapłodnienia.
ANGIOGRAFIA / DSA
Jest to badanie służące do oceny układu naczyniowego przy zastosowaniu promieniowania
rentgenowskiego i środków kontrastowych (kontrastów) .
Istnieją różne rodzaje badań angiograficznych:
•
Angiografia klasyczna:
o
arteriografia - badanie tętnic
o
flebografia (wenografia) - badanie żył
o
fistulografia - badanie przetok dializacyjnych
•
Cyfrowa angiografia subtrakcyjna (DSA) - umożliwia ocenę układu naczyniowego
eliminując tło (kości, narządy), pozwala na użycie mniejszej ilości środka
cieniującego
•
Spiralna tomografia komputerowa (angio-TK) - patrz rozdział poświęcony tomografii
komputerowej
W angiografii w zależności od tego, które naczynia chcemy uwidocznić podajemy kontrast
dożylnie lub dotętniczo. Środek cieniujący z tętnic, poprzez naczynia włosowate,
przechodzi do żył, a więc w zależności od czasu, w którym wykonamy zdjęcie uwidaczniają
się tętnice bądź żyły. Po pewnym czasie kontrast dociera do nerek, przez które wydalany
jest razem z moczem.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]