Rak szyjki macicy i rak jajnika, materiały medycyna SUM, PMK
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
R
AK SZYJKI MACICY I RAK JAJNIKA
:
EPIDEMIOLOGIA
,
DIAGNOSTYKA
,
LECZENIE
RAK SZYJKI MACICY
Współczynnik zachorowalności 12,4 na 100.000 kobiet.
Współczynnik umieralności 6,0 na 100.000 kobiet.
Nowotwory u kobiet:
•
Szyjka macicy 35,3%
•
Jajnik 29.3%
•
Trzon macicy 27,7%
Postacie kliniczne raka szyjki macicy:
•
Endofityczna – z kraterowatymi owrzodzeniami, drążąca podścielisko, szybko
naciekająca sklepienie pochwy i przymacicze, najczęstsza
•
Egzofityczna – kalafiorowata, łatwo krwawiąca przy dotyku
•
Wewnątrzszyjkowa – rozdymająca w późniejszych etapach szyjkę, trudna do
rozpoznania
Postacie histopatologiczne raka szyjki macicy:
•
Rak płaskonabłonkowy 75-95%
•
Rak gruczołowy 5-25%
Klasyfikacja zaawansowania klinicznego – taka sama dla wszystkich postaci histopatologicznych.
Diagnostyka
•
screening, kolposkopia
•
biopsja
CYTOLOGIA
Zaawansowanie wg FIGO
•
Stopień I – wycinamy szyjkę, zajęta tylko szyjka, przeżycie 5-letnie - 85%
•
Stopień II – rozległa operacja, zajęta szyjka macicy, częściowo pochwa i przymacicze
•
Stopień III – nieoperacyjne, w dużym stopniu zajęte przymacicze, dochodzi do kości miednicy,
operacja nie wskazana, komórki nowotworowe dostają się do krwi i limfy
Czynniki prognostyczne:
•
Wielkość ogniska pierwotnego
•
Obecność przerzutów w węzłach chłonnych
•
Głębokość i rozległość nacieku
Stopień zaawansowania nie zmienia się po rozpoczęciu leczenia.
1
Objawy: ból w dole brzucha, krwawienie kontaktowe, cuchnące upławy
Kwalifikacja do leczenia:
•
Badanie fizykalne pochwowo-odbytnicze
V
Wygląd i rozległość zmian na szyjce
V
Stopień naciekania ścian pochwy
V
Pachwinowe węzły chłonne
V
Badanie per rectum – naciekanie przymacicza – czujemy stwardnienie
•
Badania diagnostyczne
V
Kolposkopia
V
Biopsja zmiany szyjki
V
Wyskrobiny kanału i jamy macicy
V
Histeroskopia
V
Konizacja
V
Cystoskopia
V
Rektoskopia
Gdy stwierdzamy wodonercze – naciek nowotworowy może uciskać na moczowód
Obrzęk ogoniasty – nienowotworowy ucisk na ścianę pęcherza, można operować, istotna cystoskopia
Leczenie operacyjne:
•
Konizacja
•
Amputacja
•
Trachelektomia - wycięcie szyjki do poziomu cieśni, gdy pacjentka chce mieć jeszcze dzieci
•
Proste wycięcie macicy – gdy już ma dzieci
•
Operacje radykalne brzuszne, pochwowe – operacje Wertheim-Meissa (usunięcie zajętych
węzłów chłonnych miednicy małej oraz usunięcie macicy i przymacicza)
•
Operacje laparoskopowe - usuwamy macicę
•
Wytrzewienie
•
Paliatywne – przedłużające życie pacjentki, np. nakłucie nerki w celu usunięcia wodonercza
Zatoka Douglass’a – zagłębienie odbytniczo-maciczne
Uszkodzenie moczowodu jest najczęstszym powikłaniem w operacji raka szyjki macicy, może dojść do
przetoki lub zwężenia moczowodu (bóle kolkowe nerek – wymaga ponownej operacji).
Węzeł „wartowniczy” – pierwszy węzeł o pewnym spływie chłonki z okolicy zajętej nowotworem.
Indygo, karmin, Technet – barwniki, które widać w węzłach chłonnych – w. wartowniczy nie
wyłapuje.
Przy usuwaniu węzłów chłonnych trzeba pamiętać o limfotoku i możliwości powstania cysty
limfatycznej (limfa w dalszym ciągu spływa z kończyn dolnych).
Zabieg przemieszczenia jajników – gdy chcemy zachować czynność hormonalną przy radioterapii,
odcinamy jajniki zachowując naczynia i „chowamy” je pod nerkę.
2
Przerzuty do węzłów chłonnych miednicznych i około aortalnych.
Powikłania śródoperacyjne:
•
Zgon (ok. 1%)
•
Krwawienia i krwotoki
•
Uszkodzenia dróg moczowych
•
Zator t. płucnej
Zakażenie HPV – czynnik etiologiczny raka szyjki macicy
•
Ok. 100 typów u człowieka
•
Kuliste DNA wirusy
•
Mogą przetrwać na suchym materiale (np. na wziernikach, ławkach na basenie...)
•
Do cyklu życiowego wymaga organizmu gospodarza
•
Najbardziej patogenny wirus typu 16 i 18, wyróżnia się ogółem 15 typów onkogennych
•
Nie dochodzi do zakażenia poprzez krew, zakażenie poprzez kontakty seksualne
•
Atakuje miejscowo, nie powoduje wiremii
•
Zmiany najpierw w błonie podstawnej, później coraz wyżej do powierzchniowych warstw
nabłonka ã komórki koilocytarne – komórki zakażone wirusem HPV
•
Czasem dochodzi do samoistnego wyleczenia
•
Posiada białka E6 (blokuje białko p53, umożliwia dalszy podział wadliwych komórek ã
onkogeneza) i E7 (blokuje białko Rb)
Szczepionka przeciw HPV nie zawiera DNA wirusowego, posiada przeciwciała przeciw białkom L1 i L2
kapsydu wirusa. Nie można zarazić się wirusem poprzez szczepionkę! Odporność dzięki szczepionce -
5 lat??
Są 2 typy szczepionek:
•
Zawierająca przeciwciała przeciw 4 podtypom wirusa 6, 11, 16, 18 – zalecana dla
osób w wieku 9-26 lat
•
Szczepionka zawierająca p-ciała przeciw podtypom 16 i 18 wirusa
Palenie papierosów i stosowanie środków antykoncepcyjnych zwiększają ryzyko rozwinięcia raka
szyjki macicy (palenie sprzyja mutacjom komórek, a estrogeny działają immunosupresyjnie).
RAK
SROMU
V
Choroba starszych kobiet
V
Późno rozpoznawany, często źle leczony (objawy dermatologiczne)
V
RAK
JAJNIKA
Przedział wieku 40-70 lat.
Ocena 5 letniego przeżycia:
3
Czynnik etiologiczny – zniekształcenia, zanik błon sluzowych
V
4% wszystkich nowotworów u kobiet
•
Stopień I – 74% (27% z zajęciem węzłów chłonnych), zajęty tylko jajnik
•
Stopień II – 58% (30% z zajęciem węzłów chłonnych), jajnik + przerzuty wewnątrzotrzewnowe
i poza miednicę małą
•
Stopień III – 30% (48% z zajęciem węzłów chłonnych), jajnik + śródotrzewnowo + poza jamę
miednicy + węzły chłonne
•
Stopień IV – 10% (100% z zajęciem węzłów chłonnych), włącznie z wysiękiem do jamy
opłucnej
Czynniki ryzyka:
•
Mała płodność
•
Mała liczba ciąż i porodów
•
Doustna antykoncepcja przez co najmniej 5 lat
•
Endometrioza
•
Świnka
•
Uprzednie napromieniowanie
•
Grupa krwi A (50% chorych)
•
Talk
•
Czynniki genetyczne
Rak jajnika występuje rodzinnie (5-10%):
•
Zespół wrodzonego raka jajnika i sutka
•
Zespół wrodzonego raka jajnika
•
Zespól Lynch
Często współistnieje z mutacjami genów BRCA1 i BRCA2.
Najczęściej (>70%) jest to nowotwór nabłonkowy – rak surowiczy (tu najłatwiejsza chemioterapia).
Diagnostyka – badania kliniczne, USG, TK, MRI, markery, laparoskopia.
Leczenie najczęściej wieloetapowe, maksymalne wycięcie tkanki nowotworowej.
Rak jajnika rozwija się najpierw w jamie otrzewnowej, następnie nacieka miednicę mniejszą, na
prawo do wątroby i na końcu na lewo. Wzdłuż naczyń jajnika daje przerzuty do węzłów chłonnych
około aortalnych. Bardzo często obserwuje się wznowienie choroby (chemioterapia nie eliminuje
raka z węzłów chłonnych). Usuwamy sieć – tutaj najpierw są przerzuty. Charakterystyczne dla raka
jajnika jest wodobrzusze. Rak jajnika znajduje się na 2 miejscu po raku szyjki macicy. Jest późno
wykrywany, najczęściej gdy przerzuty są już w jamie brzusznej. Leczenie skojarzone – chemioterapia
+ leczenie chirurgiczne.
4
[ Pobierz całość w formacie PDF ]