Rat. med. 2, Podreczniki E-BOOK!!!
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Medycyna katastrof
1. Historia medycyny katastrof
2. Organizacja i funkcjonowanie służb ratunkowych w miejscu zdarzenia o charakterze masowym i kata-
strofy
3. Segregacja poszkodowanych i pomoc medyczna w katastrofach
Bibliografia
1. Historia medycyny katastrof
Dokonujące się w ostatnim dwudziestoleciu zmiany w naszym kraju doprowadziły
do powstania nowej „dyscypliny” medycznej — medycyny ratunkowej, ukierunko-
wanej na ratowanie zdrowia i życia w nagłych wypadkach.
Dziedziną naukową zajmującą się problemami związanymi z udzielaniem pomocy
medycznej poszkodowanym w warunkach masowych strat sanitarnych jest
medycy-
na katastrof
i
stanów nagłych
.
Przez medycynę katastrof i stanów nagłych należy rozumieć zapewnienie przeżycia
możliwie największej liczbie poszkodowanych i zapobieżenie innym zagrożeniom
dla ich zdrowia i życia, masową pomoc przy ograniczonych środkach, obowiązek
selekcji (segregacji), oceny i wyboru poszkodowanych według pilności udzielania
pomocy i transportu.
Medycyna katastrof naucza, jak udzielać pomocy medycznej poszkodowanym (ran-
nym i chorym) ograniczonymi siłami i środkami ochrony zdrowia, bardzo często
w prymitywnych warunkach i pod presją czasu.
W 1983 roku Club of Maisz przekształcił się w Światowe Towarzy-
stwo Medycyny Stanów Nagłych i Katastrof (Word Association for
Emergency and Disaster Medicine). Trzy lata później w 1986 roku
powołano Polskie Towarzystwo Medycyny Stanów Nagłych i Kata-
strof, a w 1992 roku wprowadzono program nauczania medycyny
katastrof na uczelniach medycznych. Obecna sytuacja w obowiązu-
jącym systemie ratownictwa spowodowała konieczność wprowa-
dzenia struktur organizacyjno-instytucjonalnych medycyny ratun-
kowej zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Na przeło-
mie 1999 i 2000 roku powstał program
Zintegrowane Ratownictwo Medyczne
ściśle
związany z zapisami ustawy, tworząc podstawy systemu ratownictwa medycznego.
Rysunek 1
Relacje między
medycyną ratunkową
a medycyną katastrof
Rysunek 2
Różnica między
medycyną ratunkową
a medycyną katastrof
2
Medycyna ratunkowa wykorzystuje:
— system Zintegrowane Ratownictwo Medyczne,
— plany i programy działań antykryzysowych,
— metodologię innych nauk medycznych: wojskowych, humanistycznych, farma-
ceutycznych itp,
— programy współpracy międzynarodowej.
Wyróżnikami medycyny katastrof, które mają decydujące znaczenie w segregacji
medycznej, są wielkość i nagłość zdarzenia oraz czynniki towarzyszące.
Do wyróżników segregacji medycznej zalicza się:
— fazy ratownicze w katastrofie,
— priorytety,
— koordynację działań,
— plan zabezpieczenia:
• miejsce zdarzenia,
• transport,
• szpitale I i II stopnia.
Ze względu na stan zdrowia pacjenci zostają zakwalifikowani do następujących
placówek medycznych:
— szpitale III stopnia (najbliższe, z reguły powiatowe),
— szpitale II stopnia (kliniczne i duże wojewódzkie),
— szpitale I stopnia (centra obrażeniowe).
Pacjenci z lekkimi obrażeniami, stanowiącymi ok. 80% wszystkich obrażeń, mogą
być leczeni w szpitalach III stopnia, pod warunkiem że szpitale te utrzymują 24-go-
dzinny ostry dyżur obejmujący chirurgię ogólną, anestezjologię i intensywną tera-
pię oraz choroby wewnętrzne.
Pozostali pacjenci będą wymagali opieki w szpitalach II stopnia, z czego ok. 5–15%
w szpitalach I stopnia.
Wypadek masowy
— zdarzenie nagłe, w którym liczba osób poszkodowanych nie
pozwala na zgodne z przyjętymi standardami postępowanie w miejscu zdarzenia.
Katastrofa
— zdarzenie, którego skutki przekraczają możliwości efektywnego dzia-
łania służb ratowniczych znajdujących się lokalnie. Wyróżnia się katastrofy natu-
ralne oraz wywołane przez człowieka.
Katastrofa może być wydarzeniem pojedyn-
czym lub serią wydarzeń, w trakcie których nie ma możliwości postępowania zgod-
nie ze standardami, a miejscowa administracja nie jest w stanie udzielić pomocy
w wypadkach nagłych pojedynczych jednostek. Katastrofę zawsze cechuje duża
liczba ofiar,nagłośćwystąpienia,zniszczeniamaterialne.
Katastrofy możemy podzielić na:
— wywołane przez człowieka: pożary, wojny, katastrofy budowlane, komunikacyjne,
— wywołane przez siły natury: tajfuny, pożary, wybuchy wulkanów.
Do wtórnych skutków katastrof należą: głód, epidemie, choroby zakaźne.
W przypadku katastrofy określa się trzy strefy umowne:
— strefę zniszczenia — bezpośrednio dotkniętą działaniem czynnika sprawczego,
— strefę marginalną — graniczącą ze strefą zniszczenia, bazę struktur medycznych,
— strefę filtracji—niedotkniętązniszczeniem,miejscezbiórkiposzkodowanych.
Stan katastrofy
— pojęcie prawne oznaczające sytuację nadzwyczajną, podczas któ-
rej dokonując segregacji medycznej, wydziela się grupy poszkodowanych „prawdo-
podobnie nie do uratowania”. Ogłoszony przez Kierownika Działań Ratowniczych
stan trwa do momentu opanowania katastrofy.
3
Planowanie zabezpieczenia medycznego na wypadek katastrof odbywa się na pod-
stawie tzw.
matrycy Haddona
(rys. 3).
Człowiek Czynnik działający Środowisko
Przed zdarzeniem
Podczas zdarzenia
Po zdarzeniu
Matryca Haddona
jest to tabela przedstawiająca w polach pionowych dane dotyczące
człowieka, jego środowiska i czynnika działającego, natomiast w układzie pozio-
mym odpowiadające im stany — przed zdarzeniem, podczas niego i po nim — oraz
zdarzenie, na które się przygotowujemy. W pola tabeli wpisuje się wszystkie prze-
widywane możliwości i działania, które należy w odpowiednim czasie wykonać.
Rysunek 3
Matryca Haddona
W praktyce zmieniający się czynnik działający odpowiada różnego rodzaju zda-
rzeniom. Matryca zmieniając się, ulega wtedy powieleniu, chociaż zachowuje pew-
ne elementy niezmienne, co w ramach ogólnego planu działania daje różne moż-
liwości, zależnie od zaistniałej sytuacji. Przed katastrofą należy skoncentrować się
na zapobieganiu oraz planowaniu, uzgadnianiu działań z innymi zaangażowanymi
podmiotami, gromadzeniu zapasów i sprzętu oraz prowadzeniu ćwiczeń. Robi się
to po to, by w razie zdarzenia reagować na nie zgodnie z planem i w sposób mak-
symalnie skoordynowany ograniczać jego skutki.
Im zdarzenie jest większe, tym więcej zaangażowanych służb i instytucji, z których
żadna nie może działać i planować bez porozumienia z innymi. Dla określonego
terenu opracowuje się zwykle jeden wspólny plan, a każda z instytucji, które mogą
brać udział w akcji ratunkowej, dodatkowo przygotowuje własny plan, jednak za-
kładający współpracę z pozostałymi partnerami.
Plan zabezpieczenia medycznego jest podstawą codziennej działalności ratownic-
twa, punktem wyjścia do planowania postępowania na wypadek zdarzeń maso-
wych i katastrof. Plany zabezpieczenia ratunkowego powiatów są podstawą do
tworzenia planów wojewódzkich, a te z kolei — planu krajowego.
Plany na szczeblu powiatu powinny być przygotowywane przez zespoły, w których
skład wchodzą ordynatorzy szpitalnych oddziałów ratunkowych (SOR), koordy-
natorzy medyczni Centrów Powiadamiania Ratunkowego (CPR), przedstawiciele
Państwowej Straży Pożarnej (PSP), policji, pogotowia ratunkowego, Powiatowego
Centrum Ratownictwa i Reagowania Kryzysowego.
4
2. Organizacja i funkcjonowanie służb
ratunkowych w miejscu zdarzenia
o charakterze masowym i katastrofy
W miejscu zdarzenia o charakterze masowym i katastrofy musi być zapewniona
łączność.
Główne elementy składowe systemu łączności to:
— jednakowy numer telefonu,
— jedno centrum łączności dla wszystkich służ ratunkowych na 200 000–500 000
mieszkańców,
— wystarczająca liczba personelu i sprzętu umożliwiająca jednoczesne przyjmowa-
nie dwóch rozmów — 10 000 mieszkańców/24 godziny,
— stała łączność między personelem działającym na miejscu zdarzenia a szpitalami
włączonymi do systemu MSN,
— możliwość rejestracji wszystkich rozmów i archiwizowania ich przez 2 lata,
— koordynacja współpracy między służbami ratunkowymi w przypadku klęsk ży-
wiołowych i katastrof.
Przygotowania do zdarzenia masowego/katastrofy obejmują:
— znajomość lokalnych planów reagowania,
— znajomość lokalnych systemów ratowniczych,
— szkolenia dotyczące procedur,
— wyposażenie zespołów ratowniczych.
Pamiętaj, że w chwili rozpoczęcia działań ratowniczych w miejscu zdarzenia należy
wyznaczyć następujące strefy:
— strefę wypadku — jest to strefa bezpośrednich zagrożeń,
— miejsce stanowiska dowodzenia,
— punkt medyczny pomocy kwalifikowanej,
— strefę ewakuacji,
— strefę przeznaczoną dla mediów, komórek organizacji rządowych, samo-
rządowych,
— drogi dojazdowe oraz drogi ewakuacji.
W miejscu zdarzenia priorytetem jest bezpieczeństwo
. Trzeba zapobiegać wzrostowi
liczby ofiarnaskutekpowstawaniastratwłasnychsłużbratowniczych.Działaniate
polegają na zmniejszeniu ryzyka poprzez usuwanie czynnika sprawczego katastro-
fy, stosowanie odzieży ochronnej, ewakuację poszkodowanych.
Aby uniemożliwić czynnikom zewnętrznym wpływanie na przebieg akcji ratowni-
czej, stosuje się odpowiednie środki ochrony. Zastrzeżony dostęp do poszczegól-
nych stref zachowany jest dzięki kontroli tłumu i ruchu drogowego.
Środki ochrony zapewniają bezpieczeństwo poprzez:
— ochronę pracowników,
— ochronę ogółu zgromadzonej ludności,
— sprawny przepływ środków ratowniczych.
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]