Ramantyzm tekst z e mail, FILOLOGIA POLSKA
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
1. Gatunki koronne:
? Ballada ŹŹŹŹŹ- utwór epicko-liryczny, niekiedy udramatyzowany, o tematyce
fantastycznej lub historycznej, utrzymany zwykle w posępnym, tajemniczym nastroju;
charakterystyczna dla poezji romantycznej; rozróżnia się ballady ludową i artystyczną. (?
BALLADY I ROMANSE? Adam Mickiewicz)
Cechy gatunkowe polskiej ballady romantycznej:
? forma: pieśń o charakterze epicko-lirycznym nasycona elementami dramatycznymi;
? temat: niezwykłe wydarzenia legendarne lub historyczne;
? szkicowa fabuła (zazwyczaj jeden wiodący watek) przeważnie z wyeksponowanymi
momentami tajemniczymi, zagadkowymi, ?cudownymi?; niekiedy pojawia siÄ™ ingerencja
sił nadprzyrodzonych; bardzo często fabuła przybiera charakter sensacyjny (np. Lilie
Mickiewicza);
? postaci: z reguły silnie stypizowane, o wyeksponowanej jednej, wiodącej cesze
charakteru; najczęściej postaci te są ze sobą silnie skontrastowane;
? narracja w dużej mierze zsubiektywizowana, często pojawiają się partie dialogowe;
? narrator ma cechy aktywnego odbiorcy widowiska - żywo reaguje na obserwowane
zdarzenia, ujawnia swoje reakcje emocjonalne (wykrzyknienia oraz domysły);
? obecność konwencjonalnych ujęć i środków: paralelizm składniowy, stałe epitety,
porównania, powtórzenia i refreny;
? najczęściej występuje stroficzna budowa utworu.
? Powieść poetycka - utwór wierszowany epicko-liryczny, będący odmianą poematu
epickiego. (?MARIA? Antoni Malczewski, ?KONRAD WALLENROD? Adam Mickiewicz)
Cechy gatunkowe powieści poetyckiej:
? synkretyzm gatunkowy: połączenie elementów epickich i lirycznych;
? rozbudowany utwór wierszowany;
? fabuła o luźnej, fragmentarycznej kompozycji, nasycona momentami dramatycznymi;
obecność luk i zakłóceń chronologicznych, wiele miejsc tajemniczych i
niedopowiedzianych;
? subiektywizacja opowiadania i opisu;
? nikły dystans między narratorem a bohaterem;
? obecność zwrotów kierowanych wprost do czytelnika;
? narrator oceniający postawę bohatera, obnażający swój emocjonalny stosunek do
zdarzeń;
? postać narratora często stanowi maskę dla samego twórcy.
? Dramat romantyczny - dramat powstały w okresie romantyzmu, charakteryzujący się
swobodną konstrukcją akcji, łączeniem pierwiastków fantastycznych z historycznymi
oraz komicznych z tragicznymi. (?DZIADY? Adam Mickiewicz, ?KORDIAN? Juliusz
SÅ‚owacki)
Dramat romantyczny to wcielenie koncepcji romantycznej formy otwartej, która
charakteryzowała się następującymi cechami:
? luźna kompozycja ? w dramacie romantycznym związki przyczynowo-skutkowe mają
drugorzędne znaczenie,
? wieloosiowość, wielopoziomowość kompozycji,
? zatarcie początkowej i końcowej ramy kompozycyjnej.
? Poemat dygresyjny - poemat, w którym fabuła nie stanowi głównego trzonu utworu, ale
jest przeplatana dłuższymi rozważaniami i refleksjami narratora. (?BENIOWSKI? Juliusz
SÅ‚owacki)
Cechy gatunkowe poematu dygresyjnego:
? rozbudowany utwór wierszowany;
? występuje prosta i niezbyt rozbudowana fabuła; najczęściej kanwę utworu stanowi
podróż głównego bohatera, ukazywana jako szereg niezwiązanych ze sobą epizodów;
stąd luźna, fragmentaryczna kompozycja;
? w utworze na pierwszy plan (przed fabułę) wysuwa się dominująca postać narratora,
dla którego opowiadana historia jest jedynie pretekstem do licznych wypowiedzi na inne
tematy; stąd liczne dygresje, refleksje, wtręty, w których podmiot mówiący wypowiada
swe opinie na temat filozofii, ideologii, polityki, obyczajowości, literatury; często
pojawiają się odniesienia do współczesności, niekiedy bardzo złośliwe;
? narrator posługuje się ironią, żartem, szczególnie w odniesieniu do osoby głównego
bohatera;
? demonstracyjnie swobodny narrator prowadzi swoistÄ… grÄ™ z czytelnikiem; zwraca siÄ™
do niego bezpośrednio; traktuje jako dyskutanta w sporach ideowych, literackich, itp;
objawia mu proces tworzenia dzieła (wypowiedzi metatekstowe).
? Gawęda szlachecka - opowieść wierszem lub prozą ukazująca obraz sarmackiej
obyczajowości (?PAMIĄTKI SOPLICY? Henryk Rzewuski)
Wyznaczniki gatunkowe gawędy można zawszeć w następujących punktach:
? dochodzi do transpozycji (przeniesienia) żywej mowy na karty literatury; w gawędzie
panuje żywioł oralności; narrator posługuje się językiem stylizowanym na socjolekt
szlachecki;
? - opisuje środowisko szlacheckie, jego życie i obyczaje (biesiadowanie, rozrywki,
sejmikowanie, sÄ…downictwo)
? narratorem jest typowy przedstawiciel środowiska szlacheckiego, wyposażony jest w
przeciętne cechy mentalne i szeroki wachlarz doświadczeń stanowych;
? zostaje uwydatniona sympatia narratora wobec opisywanego środowiska;
? występujące w postaci to przede wszystkim dzielni junacy, rycerze sarmaccy, magnaci;
? tematem opowieści jest XVIII wiek;
? stwarzanie wrażenia żywego przekazu pokoleniowego (dziadek mówił dziadkowi)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]