Radix, farmakognozja(3)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
©
Łukasz Ejsmont
Nazwa
surow.
Roślina
Związki czynne
Działanie
St
.
Cechy morfologiczne Cechy anatomiczne
Radix Althaeae-
K. prawoślazu
Althaea officinalis-
Prawoślaz lekarski
Malvaceae
Śluz
: galaktoza, kw. galak-
turonowy
skrobia
p-kaszlowy
osłaniający
U
jasnoszary, bruzdowany,
przeł. biały, lekko pylący na
obwodzie długowłóknisty, w
środku ziarnisty
Komórki śluzowe
Gruzły szczawianu
Radix Belladon-
nae- K. Pokrzyku
Syn. Korzeń wil-
czej jagody
Atropa belladonna-
Pokrzyk wilcza ja-
goda
Solanaceae
Alk. poch. tropanu 4%: hio-
scjamina→ atropina
skopolamina
rozkurczający
mięśnia gładkie
oskrzeli, prz. po-
karmowego i dróg
żółciowych
B
U
Jasnoszary
Przełom całkowicie nie włók-
nisty pylący
Smak ostry dławiący
Żółtoszary (
proszek
)
komórki miękiszowe ze
piaskiem szczawianu
Duże naczynia lub w prosz-
ku ich fragmenty, ziarna
skrobi
Radix Gentianae-
K. goryczki
Gentiana lutea- Go-
ryczka żółta
Gentianaceae
Sekoirydoidy: gencjopikrozyd
amargentyna wskażnik goryczy
↑500
cukry
lek goryczowy
pobudza łaknienie
żółciopędny i żół-
ciotwórczy
I
U
Walcowaty, podłużnie bruz-
dowany
Przełom gładki, jasno brunat-
ny
Zapach sur. swoisty, smak
początkowo słodkawy, póź-
niej gorzki
W wodzie pęcznieje
Igiełki lub tabliczki szcza-
wianu wapnia
Kropelki oleju
Brak elementów mecha-
nicznych i skrobi
Radix Glycyrrhi-
zae- K. Lukrecji
Syn. Radix
Liquiritiae
Glycyrrhiza glabra-
Lukrecja gładka
Fabaceae
Saponiny trójterpenowe : gli-
cyryzyna
flawonoidy: - pochodne flawonu
wykrztuśne
przeciwzapalne
moczopędne
rozkurczowe
U
Szarobrunatny widoczne
ślady po odciętych korzeniach
bocznych
Prz. długowłóknisty żółty
Smak: słodki, mdły
Włókna okrysztalone jedyń-
cami szczawianu wapnia
Z stężonym kw. siarkowym
wybarwia się na żółto po-
marańczowo
.
Radix Inulae- K.
Omanu
Syn. Radix Helenii
Inula helenium-
Oman wielki
Asteraceae
Olejek 1,8% - laktony seskwi-
terpenowe: alantolakton izo-
alantolakton
inulina
alantopikryna
wykrztuśny
żółciopędny
żółciotwórczy
U
Brunatnoszary lob żółty
Twardy, trudno łamliwy
Przełam włóknisty
Silny swoisty zapach
Smak gorzko palący
W części korowej zbiorniki
olejkowe
Brak skrobi i szczawianu
Komórki wypełnione inuliną
Radix Ipecacuan-
hae- K. Ipekaku-
any
Syn. K. Wymiot-
nicy. Radix
Cephaelidis
Cephaelis ipeca-
cuanha Rich.
Cephaelis acumi-
nata Karst.
Rubiaceae
Alkaloidy 2%: emetyna cefe-
lina
saponiny
wykrztuśny
sekretolityczny
B
I
Korzenie przybyszowe, cien-
kie, obrączkowato zgrubiałe
Kora łatwo odchodzi
Prze. ziarnisty
Smak gorzki
(
proszek
) Rafidy szczawia-
nu wapnia
Kom. ze zdrewniałymi jam-
kowatymi ściankami
Ziarna skrobi.
1/3
©
Łukasz Ejsmont
Radix Levisticei-
K. lubczyka
Levisticum offici-
nale Koch.- Lubczyk
ogrodowy
Apiaceae
Olejek 0,7%:: n-butyloftalid, n-
butylenoftalid
kumaryny
kw. organiczne
lek moczopędny
środek wykrztuśny
U
Żółtobrunatny lub szary
Konsystencja miękka, gąbcza-
sta
Zapach silny, swoisty
Smak słodkawy później
szczypiący gorzkawy
W korze pierwotnej komory
powietrzne.
W korze wtórnej przewody
wydzielnicze.
Radix Ononidis-
K. wilżyny
Ononis spinosa-
Wilżyna ciernista
Fabaceae
Olejek eteryczny
flawonoidy pochodne izoflawonu
(ononina)
zw. trójterpenowe
moczopędny
N
Charakterystycznie spłasz-
czone poskręcany
Prze. włóknisty, białawy,
widoczna budowa promienista
i promienie rdzeniowe
Jedyńce szczawianu wapnia
Włókna drzewne niekiedy
okrysztalone
W części drewnianej barwi
się na żółta pod wpływem
amoniaku
.
Radix Primulae-
K. pierwiosnki
Primula officinalis
Jacq.- Pierwiosnka
lekarska
Primula elatior Hill-
Pierwiosnka wynio-
sła
Primulaceae
Saponiny trójterpenowe:
prymulasaponina A
garbniki
olejek eteryczny
wykrztuśny
U
Szarobrunatny b. cienki
Walcowate, podłużnie bruz-
dowane
Przełom żółtawobiały, równy.
Smak drapiący, gorzkawy
Budowa pierwotna
Radix Rhei- K.
Rzewienia
Syn. Rhizoma
Rhei
Rheum palmatum-
Rzewień palczasty
Rheum officinale
Baill- Rzewień le-
karski
Polygonaceae
Antranozwiązki 3%: pochodne
antrachinonu (aloeemodyna)
garbniki hydrolizujące i skonden-
sowane
lek przeczyszcza-
jący
w małych dawkach
wstrzymujący
U
Burakowate kłącze i grube
liczne korzenie.
Przełom żóltawopomarań-
czowy, ziarnisty, czerwone
promienie.
gruzły szczawianu wapnio-
wego, ziarna skrobi
Pod wpływem KOH wybar-
wia się na czerwono (antra-
chinony)
Radix Saponariae-
K. Mydlnicy
Syn. Mydlik
Saponaria officina-
lis- Mydlnica lekar-
ska
Caryophyllaceae
Saponiny trójterpenowe - sapo-
rubina
polisacharydy
substancje tłuszczowe
wykrztuśny
N
U
Średnica około 1 cm.
Prze. ziarnisty z widoczną
cienką warstwą korową i sze-
rokim żółtym walcem osio-
wym.
Smak drapiący, gorzkawy
Stężony kwas siarkowy bar-
wi na żółto następnie na
pomarańczowo i różowofio-
letowo
Radix Symphyti-
K. żywokostu
Syn. Radix Conso-
lidae
Symphytum offici-
nale- Żywokost le-
karski
Boraginaceae
Alantoina 0,7%
związki śluzowe
związki polifenolowe
przyspiesza goje-
nie i regeneracje
tkanek
środek osłaniający
drogi oddechowe
N
brunatne niemal czarne,
prze rogowaty białawy lub
lekko brunatny.
Po namoczeniu w wodzie
pęcznieją staja się giętkie
W środku walca brak ele-
mentów mechanicznych i
ziaren skrobi
2/3
©
Łukasz Ejsmont
Radix Taraxaci-
K. mniszka
Taraxacum offici-
nale Web.- Mniszek
pospolity
Asteraceae
Zespół zwany taraksacyną (lak-
tukopikryna )
trójterpeny
sterole
żółciopędny
żółciotwórczy
pobudza sekrecje
żołądka i trzustki
N
Szarobrunatny
Prze. gładki z szeroką białą
korą i wąskim walcem osio-
wym.
Współśrodkowe rozmiesz-
czenie rur sitowych i mlecz-
nych.
Brak skrobi i szczawianu
Radix Valerianae-
K. Kozłka
Syn. K. waleriany
Valeriana officinalis-
Kozłek lekarski
Valerianaceae
Związki irydoidowe: waltrat,
acetowaltrat
olejek eteryczny
uspokajający
rozkurczowy
U
Korzenie cienkie o silnym
zapachu. Przełam ziarnisty
Budowa pierwotna
Pod podskórnią warstwa z
komórkami olejkowymi
Rhizoma Agropy-
ri- Kłącze perzu
Syn. Perz, Rhizo-
ma Graminis
Agropyrum repens
P.B.- Perz właściwy
Triticum repens
Poaceae
fruktoza i trytycyna
mannitol
śluz
olejek
moczopędny
przeczyszczający
N
Kształt walcowaty kolor ja-
snożółty Węzły i międzywięż-
la Na powierzchni węzłów
resztki korzeni przybyszo-
wych.
Smak słodkawy
Budowa pierwotna
Rhizoma Bistor-
tae- K. wężownika
Polygonum bistorta
– Rdest wężownik
Polygonaceae
Garbniki 15% chydrolizujące i
skondensowane
ściągający w sta-
nach zapalnych
jamy ustnej i bie-
gunkach
N
Grube bulwiasto spłaszczone
wężowato powyginane
Przełom ziarnisty, czerwono-
brunatna
Trudno łamliwy
Wybarwia się pod wpływem
chlorku żelaza na oliwkowo-
czarny (garbniki)
Rhizoma Calami-
K. tataraku
Syn. Tatarak
Acorus calamus-
Tatarak zwyczajny
Araceae
Olejek 2,5%: α i β azaron ka-
riofilen
garbniki
zw. gorzkie
w schorzeniach
przewodu pokar-
mowego i wątroby
płukanki do ust
N
Wielobarwny (brunatno-
czerwonw-zielone)
Prze. ziarnisty z widocznymi
punktami
Zapach charakterystyczny
W przekroju budowa pier-
wotna
Rhizoma Tormen-
tillae-K. Pięcior-
nika
Syn. K. Kurzego
ziela
Potentilla erecta
Hampe- Pięciornik
kurze ziele
Potentilla tormen-
tilla
Rosaceae
Garbniki 15%: katechinowe i
skondensowane
kw. elagowy
zw. trójtetpenowe
ściągający
przeciwbiegunko-
wy
N
Kłącze walcowate pomarsz-
czone czerwonobrunatne
Prze. czerwono brunatny,
włóknisty z żółtymi punktami
Trudno łamliwy
Wybarwia się pod wpływem
chlorku żelaza na oliwkowo-
czarny (garbniki)
3/3
[ Pobierz całość w formacie PDF ]