RZEŹBA EOLICZNA, Geologia egzamin part 1
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Procesy eoliczne to rzebotwórcza działalnoć wiatru. Obejmujš one szczególnie obszary pustynne oraz zwydmione, piaszczyste powierzchnie, w tym równiny sandrowe, piaszczyste wybrzeża morskie, terasy rzeczne i pradoliny. Intensywnoć procesów eolicznych zależy od:- charakteru podłoża: rodzaju skał budujšcych podłoże i jego nachylenia oraz nawilgocenia;-klimatu- najintensywniej zachodzš w klimatach suchych, najbardziej wilgotnych-stopnia pokrycia szatš rolinnš- im jest on mniejszy tym procesy silniejsze-siły wiatru- częstoci jego występowania i kierunku ego wiania-działalnoci człowieka np. wycinanie lasów, osuszania terenów, uprawy rolin, (w fazie siewu gleba pozbawiona jest rolinnoci)Niszczšca działalnoć wiatru:-deflacja- wywiewanie czšstek mineralnych. Zachodzi ona tam gdzie występuje odsłonięty drobnoziarnisty materiał skalny. Deflacja ustaje, gdy materiał ten zostanie okryty skorupš pustynnš, brukiem deflacyjnym lub rolinnociš lub zostaje wywiany.Formy deflacyjne:-rynny deflacyjne- (małe do 1 km i głębokoci kilkunastu metrów) zagłębienia w materiale piaszczystym wydłużonym kształcie.-misy deflacyjne- zagłębienia bardziej rozległe niż rynny, o owalnym kształcie, sięgajšce często do poziomu wód gruntowych, tworzš depresje deflacyjne,- bruk deflacyjny- pokrywy złożone z grubszych okruchów skalnych, przykrywajšce i zabezpieczajšce materiał piaszczysty przed wywianiem .- ostańce deflacyjne- piaszczyste pagóry o stromych zboczach powstałe na wskutek nierównomiernego wywiewania, na wierzchu często umocnione szatš rolinnš-korazja- zachodzi tam, gdzie luny materiał transportowany przez wiatr napotyka troczšce ponad powierzchnię skały. Niesiony materiał (najczęciej piasek) uderza o skały i szlifuje je, nadajšc im różne formy.- wygłady eoliczne- powierzchnie skalne oszlifowane przez wiatr, w miejscach silniej szlifowanych tworza się zagłębienia, w słabiej szlifowanych garby.-bruzdy korozyjne- wšskie zagłębienia o wydłużonym kształcie, oddzielone wyskokami (do 2 metrów wysokoci), ostrymi grzbietami, zwanymi jardangami .-graniaki-kamienie oszlifowane piaskiem niesiony przez wiatr, z wyranie zaznaczonymi krawędziami- grzyby skalne-zwężone u podstawy, i szerokie w czapie skały; fragmenty skał położone tuż przy powierzchni ziemi sš mocniej oszlifowane przez piasek niż znajdujšce się wyżej.Budujšca działalnoć wiatruPolega na składowaniu (akumulowaniu) lunego materiału przenoszonego przez wiatr. Powstajš wówczas następujšce formy akumulacyjne.Formy eoliczne:-zmarszczki wydmowe-wydmy- ciagi wydmowe (posluzne, poprzeczne, gwiezdziste)- pojedyncze (barchany, paraboliczne)Zmarszczki eoliczne (ripplemarki) drobne fałdki do kilku cm wysokoci, na powierzchni piaszczystej ulożone prostopadle do kierunku wiatru.Wydmy- piaszczyste wzniesienia usypane przez wiatr; ich stoki dowietrzne sš łagodnie nachylone, zawietrzne strome.Cišgi wydmowe podłużne i poprzeczne- majš postać długich piaszczystych wałów, podłużne ułożone zgodnie z kierunkiem wiatru, poprzeczne- prostopadle do kierunku wiatru.Cišgi wydmowe gwiadziste-o wielu ramionach, powstajš na obszarach o zmiennym kierunku wiatrów.Barchany-powstajš na obszarach pustynnych z suchego materiału piaszczystego, ramiona barchanów zwrócone sš zgodnie z kierunkiem wiatru .Wydmy paraboliczne- pojawiajš się na obszarach gdzie wody podziemne leżš stosunkowo płytko i nawilgacajš piasek, ramiona zwrócone sš w stronę przeciwnš do kierunku wiatru.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]