RZYM - CZYNNOŚCI PRAWNE, WYKŁADY - PRAWO RZYMSKIE
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
IV.CZYNNOŚCIPRWNE
1Pojcieirodajecynnociprawnych
Jurycirymcynatawieninarowiąywaniekonkretnychprypadkówniewypracowaliani
ciłejterminologiianiogólnejteoriicynnociprawnychMateriałkauitycnybyłjednaktak
obfity, żedałpóniejejnaucepodtawdoormułowaniateoretycnychuogólnień
ZDRZENIdielimynadareniaaktycneoradareniaprawnetojettakiektórymi
łącymykutkiprawneZdareniaprawnemogąbyćkoleinieależneodwolicłowieka(np.
urodeniemierćkodamajątkowa)lubależneodwolicłowiekaZdareniaależneodwoli
cłowiekadielimyanagodnepraweminiegodneprawem
WróddareńprawnychnajważniejemiejceajmująCZYNNOCIPRWNE- cynnocimające
na celu popre owiadcenie woli wywołanie okrelonych kutków prawnych w potaci
powtaniamianylubutaniatounkuprawnegoMiałyonewRymieuromaiconeormyi
treciorałużyłydooiąganiapreróżnychcelówpraktycnych
RODZJECZYNNOCIPRWNYCH:
1.
Zewgldunailoćtron
a.
jednotronne(diałaniejednejtylkooobynptetamentwywolenieniewolnika)
b.
dwutronne(wymagająwpółdiałaniadwóchoóbnpdarowinacyawarcie
kontraktu)
c.
wielotronne (wymagająwpółdiałaniawikej ilocioób np umowa półki
wieloosobowej)
1.
Zewgldunaakrecaowy
a.
intervivo(midyżyjącyminpjakikolwiekkontrakt)
b.
morticaua(nawypadekmiercinptetament)
1.
Zewgldunakutekrecowy
a.
roporądające (natychmiatowe beporednie prenieienie obciążenie bąd
nieienieprawamajątkowegooobyroporądającejnputanowienieatawuna
wojejrecycywybycieiprawawłanoci)
b.
obowiąujące(awierałypryreceniaoóbdiałającychdopełnieniaokrelonych
wiadceńwpryłocinppryrecenieutanowieniapoagucykonenualny
kontraktpredaży)
1.
Zewgldunaodpłatnoć- tylkoprycynnociachdwutronnych
a.
odpłatne(koryciekonomicneąwajemnenpnajem)
b.
nieodpłatne(jednotronnepreuniciemajątkowe np. darowizna)
1.
Zewgldunaprycynowoć
a.
kaualne (wymagają itnienia okrelonej caua - celu połecno-gospodarczego,
chronionegopreprawoodwierciedlającegoitotgopodarcądanejcynnoci
prawnejnptradycjapredażnajem)
b.
abstrakcyjne (oderwaneodjakiejkolwiekcauaawewywoływałykutekprawny
nieależnieodprycynydokonaniadanejcynnociprawnejakarżalnebyłyna
podtawieamejormyowiadceniawolinptypulacjaakceptylacja)
c.
WRTOZZNCZYĆżewielecynnociprawnychewoluowałokaualnychw
abtrakcyjnelubodwrotnieItakmancypacjabyłapierwkaualnatopniowoa
tałaicynnociąabtrakcyjną(jakoimaginariavenditio)typulacjaacynnoci
abtrakcyjnejtałaikaualną
1.
Zewgldunaorm
a.
formalne (uroczyste) - wg iu civile miały nacenie tylko pry achowaniu
prepianej im ormy np obecnoci wiadków recytowania ormułek cy
wykonywaniaokrelonychgetów(mancypacjainiureceionexumakceptylacja)
Z czasem formalistyka dawnegoprawaulegałałagodeniuaniektórecynnoci
prawneormalnewogólewyłyużyciaNajtrwaleokaałyiwymogicodo
stypulacji i testamentu.
b.
nieformalne (nieuroczyste) - byłynaneitoowanewobrociepołecnymod
dawnanaceniaanabierałytopniowowobrociegopodarcymktóryukał
obiełatwiejychormdokonywaniacynnociprawnychRowijałyiwicna
płacynieiugentiumitądtopniowoprenikałydoiucivileDominowałyjużw
okresie prawa klasycznego, np. traditio, kontrakty realne i konsensualne, pacta.
2Owiadceniewoliijegowady
OWIDCZENIEWOLItanowiłopodtawiwarunekkoniecnykażdejcynnociprawnej
Itniałydwapoobykładaniaowiadceńwoli
a.
FORMALNY - owiadceniewolinajdowałowyrawurocytejokrelonejprawem
ormiedokonywaniatakiejcynnoci
b.
NIEFORMALNY - tamgdieniebyłookrelonychwymogówcodoormycynnoć
prawnamogłabyćdokonanawjakikolwiekpoóbbyletylkowolaoóbdiałających
otałaobjawionawytacającowyranieWażnybyłkażdybeporedniprejawwoliw
potacinakułowacypimaatakżetwcynnocikonkludentne(doroumiane- per
actaconcludentia)którychmożnabyłojednonacnieibewątpliwociwniokowaćo
istnieniu woli.
cególnymipoobamikładaniaowiadceńwolibyłya
c.
milcenie(wprypadkugdydlawyrażeniapreciwuwymaganoabraniagłou)
d.
wskazanie palcem
e.
kinieniegłową
f.
litlubpołaniecjelidopucałatakipoóbormacynnociprawnej
Cynnociprawneewejitotyąprejawemwiadomejdiałalnociludkiejpowinnywic
najdowaćoparciewwolioóbdiałającychWolatajednak- jakoelementwewntry- musi
nalećwyranaewnątrwpotaciowiadceniaPomidywoląajejewntrnymwyraem
(owiadceniem)itniejeawycajgodnoćMogąijednakpojawiaćrobieżnociktóre
prowadądoitotnegoproblemucyoitocieikutkachcynnocidecydowaćmarecywita
wolacyteżtocoobjawioneotałonaewnątr
W prawie rymkim natpował topniowo wzrost znaczenia czynnika subiektywnego. W
dawnym iu civile nie brano go jece pod uwag - o ważnoci cynnoci decydowało
achowanieodpowiedniejormynajcciejużycieprepianychłów(verba)Zcaemacto
braćpoduwagtakżeiwoloobydiałającej(volunta)
Prełomowenaceniamatutajgłonyprocepadkowy - CauaCuriana(92pne)Byłto
pierwyprypadekgdyądcentumwiralnyatwierdiłinterpretacjtetamentuwedługwoli
padkodawcyapreciwkowykładniliteralnej
Miałotokoloalnywpływnadalyrowójtegoagadnieniaaprawoacłoumiejtnie
ocylowaćmidywoląaowiadceniemWprawiejutyniańkimpodwpływemdoktryny
hellenitycnejakcentowanodecydującenaceniewoli
Robieżnoci pomidy wolą recywitą a owiadceniem ora nieprawidłowoci w
uktałtowaniuwoliprowadiłydopowtawaniawadcynnociprawnychNieprawidłowocite
naywanoaWDMIOWIDCZEŃWOLI
1.
Zatreżenie potajemne (reervatio mentali) - jednostronnie zamierzone i
niezakomunikowanenikomuatreżenieżecynnoćprawnaniewywołażadnych
kutkówprawnychJakożenienajdowałoonowyrauewntrnegocynnoćprawna
pootawaławażna
2.
Owiadcenie łożone nie na erio (np na cenie lub dla żartu - per iocum) -
jednostronnie amierona lec dotatecnie objawiona niegodnoć woli
owiadceniemTakieowiadcenieniemiałożadnegokutkuprawnegogdyżniebyło
tutajwoliichwywołania
3.
Poornoć(imulatio) - wyróżnianotutajpoornoćbewgldną(owiadceniewoli
tronbechciwywołaniaprewidianychwcynnocikutkówprawnych)iwgldną
(tronyumawiająitutajżenormalnekutkidanejcynnocinienatąpiąiwjej
miejce dokonują innej dyymulowanej cynnoci) Popre poornoć wgldną
próbowanowRymieobchodićromaiteakaynpabronionądarowinmidy
małżonkamipoorowanomałżeńtwairowody
Wdawnymiucivileagadnienietoniemiałodoniołociprawnejgdyżonaceniu
cynnociprawnejdecydowałatylkoormaWprawieklaycnymdecydującenacenie
uykaławolaważnatawałaicynnoćukrytacynnoćpoornąaunieważniano
Wprawiejutyniańkimpoornoćbewgldnabyłaawenieważnacynnoćukryta
amogłabyćważnajelipootawaławgodieprawemdobrymi obyczajami oraz
achowanoormwłaciwądlatejcynnoci
1.
Pomyłka - ooba dokonująca danej cynnoci nie roumiała wojego włanego
owiadceniawoliWadliwebyłowicamoowiadceniewolinaewnątrTakie
owiadcenieniewywoływałokutkówprawnych.
2.
Błąd(error)- błdnewyobrażeniecodorecywitociokolicnocilubtrecicynnoci
oobykładającejowiadceniewoliRymianieniewypracowalitutajogólnejteorii
materiałródłowymacharakterkauitycnyWcynnociachdawnegoiucivilebłądnie
miałżadnegonaceniakorolicyłitylkoprejawwoliZcaembłdomitotnymi
uprawiedliwionymactoprypiywaćnacenieprawneanatpnieuwgldniono
nawetprycynnociachormalnych(nprekryptDioklecjana- błądącemu brak woli,
'errantis nulla voluntas est').
a.
Error in negotio - błądcodorodajucynnociprawnej(nieważnoć)
b.
Error in personam - błądcodoooby(nieważnoć)
c.
Error in corpore - błądcodorecy(nieważnoć)
d.
Error in materia (in substantia) - błąd codoitotnychwłaciwocirecynp
predmiotołowiuamiatumówionegołota(kutkidykuyjnewródjurytów)
e.
Error in qualitate - błądcodojakocirecy(ważna)
f.
Error in nomine - błądcodoamegoonaceniarecynpcodoimieniatego
amegoniewolnika(ważna)
g.
Error iuris - błądcodoprawa(nienajomocprawaniemogłabyćpodtawą
uchylenia kutków cynnoci prawnej w myl aady ignorantia iuri nocet
wyjątkowo uwgldniano ją pry niektórych kategoriach oób np małoletni
żołnierekobietymiekańcywi)
h.
Error facti - błądcodotanuaktycnego(niepowodujekutkównegatywnychw
mylaadyignorantiaactinonnocet)
Pobudkaniemiałaawycajnaceniadla ważnociowiadceniawoliWyjątkitanowiłytutaj
jednak dolus i culpa.
1.
Dolu(podtp) - poleganawiadomymwprowadeniulubutrymaniukogow
błdiewcelułożeniapretoobniekorytnegoowiadceniawoliByłato
cynnoć ważna ale prawnie wzruszalna - e wgldu na ropowechnienie
podtpuwotatnimwiekurepubliki- dikinatpującymrodkom
a.
Exceptio doli - pryługiwałopokodowanemujeliktowyłudiłodniego
podtpnieobowiąaniejeceniepełnioneipróbowałdochodić go w
proceiewpowódtwachbonaeideirodektenwynikałamejichnatury
Wyróżnićmożnatutajdwarodajeexceptiodolipeciali/praeteriti(podtpw
trakciedokonywaniacynnociprawnej)iexceptiodoligenerali/praeenti
(zachowanie sprzecznepoprotudobrąwiarą)
b.
Actio doli - wprowadoneprequilluaGalluaw66pnepryługiwało
pokodowanemuorajegopadkobiorcompreciwkoprawcykodyByłato
kargakarnainamującaaaądenieopiewałoinimplumkargemożnabyło
wniećwciągurokuododkryciapodtpupóniejtawałaionapretorką
actio in actum Udielana była tylko otatecnie ora podlegała pewnym
ograniczeniom - niemożnajejbyłowniećpreciwkorodicompatronowilub
oobomwyżymtanemPonadtopowanyunikałinamiijelinawewanie
diegoapokoiłpowoda(actioarbitraria)
c.
Restitutio in integrum propter dolum - tanowiłonajbardiejradykalnyrodek
wymuającymnapowanymprywrócenietanupredpodtpu
1.
Metu(groba) - oobakładającaowiadceniewolinajdowałaitutajpod
prymuempychicnym(vicompuliva)Wyranienależyodróżnićgoodprymuu
iycnego(viaboluta)cynnoćtakanieunawanabyłabowiemwogólea
owiadceniewoliniewywoływaławickutkówprawnychMetumuiałabyć
ponadtobeprawnapoważnaibeporedniaWgiucivilecynnoćtakabyła
ważnaalewrualnaPretorowiepreciwtawiliibowiemgronemujawiku
wymueńconalałowyrawedykcieOktawiana80pne
a.
Exceptio quod metus causa (exceptio metus) - pryługiwało dłużnikowi
powanemutytułucynnociprawnejdokonanejpodwpływemmetuPry
powódtwachbonaeideibyłoonowogólebdne
b.
Actio quod metus causa - tanowiłokargkarnątakżearbitralnąpryługującą
pokodowanemutylkopreciwkoprawcyluboobiektóratakiejcynnoci
odniołakoryciZaądenieopiewałotutajażinquadruplumMożnająbyło
wnoićwciągurokupóniejjużtylkojakoactioinactum(aądeniemin
simplum).
c.
Restitutio in integrum propter metum - umożliwiało odwrócenie kutków
dokonanejcynnociprawnejiprywrócenietanuwceniejego
3Trećcynnociprawnych
Cynnociprawnewytpująnajcciejwpotacitypowejtalepowtarającejiwpraktyce
npkontraktpredażyleceniacytetamentDocynnocitypowychprywiąanebyłytypowe
rodki ochrony Cynnoci takie nie apokajały jednak wytkich potreb połecno-
gopodarcychwpraktycepojawiłyiwictakżecynnocinietypowektórymochronprawną
[ Pobierz całość w formacie PDF ]