Radioelektronik 09 2006, Radioelektronik 2006
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
DRODZY CZYTELNICY
ozwojowi techniki towarzyszą różne rekordy będące jakby jego słu-
pami milowymi. Ostatnio firma IBM i Georgia Institute of Technolo-
gy poinformowały o pokonaniu bariery szybkości działania struktur
scalonych wykonanych na bazie krzemu. W ich laboratoriach opra-
cowano pierwszą scaloną strukturę krzemowo-germanową mogącą
pracować z częstotliwością do 500 GHz, w warunkach schłodzenia do tempe-
ratury 4,5 K. Celem doświadczeń prowadzonych w IBM i w Georgia Institute of
Technology jest wyznaczenie granicy szybkości pracy układów SiGe. Wiadomo,
że szybkość ta wzrasta w niskich temperaturach. Obszarami potencjalnych zasto-
sowań ultraszybkich układów SiGe są przede wszystkim systemy telekomunika-
cyjne oraz technika wojskowa i kosmiczna. Ograniczeniem możliwości wykorzy-
stania układów jest oczywiście konieczność utrzymywania ich w bardzo niskiej
temperaturze w temperaturze pokojowej bowiem pracują z szybkością ok.
350 GHz. W badaniach używano struktur monolitycznych wykonywanych nie-
drogą technologią SiGe IBM czwartej generacji na dużych płytkach (tzw. waflach
– wafers) średnicy 200 mm.
Inny sukces odnieśli badacze z University College w Londynie. Udało się im
utlenianie warstwy krzemu przez naświetlanie promieniowaniem nadfioletowym
o długości fali 126 nm. Ta metoda może znacznie uprościć procesy wytwarzania
półprzewodników. Dotychczas stosowano wygrzewanie w temperaturze od 900
do 1200°C, gdyż narastanie warstwy dwutlenku krzemu w temperaturze poko-
jowej jest bardzo powolne. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że metoda wygrzewa-
nia miała dodatkową zaletę, jaką było usuwanie defektów struktury dzięki ich wy-
żarzaniu. Nie zbadano jeszcze, jak ten proces przebiega w metodzie naświetla-
nia nadfioletem.
W wielu placówkach naukowych na świecie prowadzi się badania, których wy-
niki mają wspomóc walkę z terroryzmem. Naukowcy z Uniwersytetu Bangor w Pół-
nocnej Walii opracowali czujnik biologiczny wykrywający bardzo małe ilości
środków wybuchowych w atmosferze. W tym biosensorze zastosowano specjal-
nie zmodyfikowane genetycznie enzymy, które przylegając do elektrody czujni-
ka stają się aktywne i mogą rozkładać lub syntezować związki chemiczne znajdu-
jące się w materiałach wybuchowych. Zachodząca reakcja powoduje powstanie
sygnału elektrycznego na elektrodzie. Czułość wykrywania jest doskonała – jed-
na część na trylion (10
–18
). Prototyp czujnika, o długości 2,5 cm, nazwano „na-
nopsem”, gdyż mechanizm działania jest zbliżony do psiego węchu. Czujnik
może służyć m. in. do dyskretnej kontroli pasażerów i bagażu na lotniskach. Dal-
sze prace mają na celu znalezienie większej liczby enzymów, aby móc wykrywać
więcej związków charakterystycznych dla materiałów wybuchowych.
I na koniec jeszcze jeden rekord. Uzyskano go na Politechnice Drezdeńskiej. Cho-
dzi o trwałość organicznych diod świecących (OLED). Uzyskano rekordowy czas
życia tych diod równy 10 milionów godzin (czyli ponad 1100 lat) przy luminan-
cji 100 cd/m
2
, odpowiadającej przeciętnej jaskrawości świecenia ekranu moni-
tora komputerowego. Rekordowy czas jest oczywiście ekstrapolowany; na pełną
weryfikację eksperymentalną trzeba by dość długo czekać. Ciekawe tylko, czy za
1100 lat OLEDy będą jeszcze stosowane.
Życzę interesującej i pożytecznej lektury tego numeru.
ADRES REDAKCJI i WYDAWCY
RADIOELEKTRONIK Sp. z o.o.
ul. Ratuszowa 11, 03-450 Warszawa
Adres do korespondencji
ul. Borowskiego 2, 03-475 Warszawa
tel. (0 22) 619 16 61, 677 30 20, 677 30 21
0-601 62 18 24
fax: (0 22) 677 30 22
e-mail: radelek@radioelektronik.pl
ZESPÓŁ REDAKCYJNY:
red. nacz. –
dr inż. Michał Nadachowski
mn@radioelektronik.pl
z-cy red. nacz. – mgr inż. Jerzy Justat
jj@radioelektronik.pl
mgr inż. Cezary Rudnicki
cezary.rudnicki@radioelektronik.pl
sekr. red. – mgr inż. Maria Tronina,
mt@radioelektronik.pl
redaktorzy działów:
mgr inż. Maciej Feszczuk,
mgr inż. Leszek Halicki,
inż. Janusz Justat,
mgr inż. Leon Kossobudzki,
inż. Maria Łopuszniak,
mgr inż. Krystyna Prószyńska
Stali współpracownicy:
Eugenia Grudzińska,
Mariusz Janikowski,
dr inż. Janusz Samuła
Laboratorium:
mgr inż. Cezary Rudnicki
Dział reklamy:
Ewa Wiśniewska:
ew@radioelektronik.pl
Projekt graficzny: Jacek Ostaszewski
DTP
Beata Włodarczyk
bw@radioelektronik.pl
mgr inż. Krzysztof Węgrzyck
i
Artykułów nie zamówionych nie zwracamy.
Zastrzegamy sobie prawo skracania
i adiustacji nadesłanych artykułów.
Opisy urządzeń i układów elektronicznych oraz ich
usprawnień zamieszczone w „Radioelektroniku
Audio-HiFi-Video” mogą być wykorzystywane
wyłącznie do własnych potrzeb. Wykorzystywanie ich
do innych celów, zwłaszcza do działalności
zarobkowej, wymaga zgody autora opisu. Przedruk
całości lub fragmentów publikacji zamieszczanych
w "Radioelektroniku Audio-HiFi-Video" jest
dozwolony po uzyskaniu zgody Redakcji.
Za treść ogłoszeń Redakcja nie ponosi
odpowiedzialności.
Prenumeratę prowadzi i udziela informacji
Zakład Kolportażu Wydawnictwa SIGMA NOT Sp. z o.o.
00-950 Warszawa, Ratuszowa 11, skr. poczt. 1004
tel. (022) 840-30-86, tel./fax (022) 840-35-89
Współwłaściciele tytułu:
Federacja Stowarzyszeń Naukowo-
Technicznych NOT
i Stowarzyszenie Elektryków Polskich
Druk: :
Drukarnia Wydawnictwa SIGMA-NOT
Cena 9,50 zł (w tym 0% VAT)
© Copyright by Radioelektronik Sp. z o.o.,
Warszawa, 2006 r.
R
wrzesień 2006
Często jest konieczny
jednoczesny pomiar temperatury
i wilgotności względnej
powietrza. Do tego celu służą
termohigrometry.
Z KRAJU i ZE ŚWIATA
Oscyloskopy W2000 firmy Wittig
3
Tester pola
magnetycznego 3470
3
Nowa bateria nadzieją
pacjentów
13
Komputer na rękę
14
Małe
i pojemne karty pamięci
14
Cienka „komórka”
22
5
..........................................................
MIERNICTWO
Termohigrometry cyfrowe ................................... 5
Dioda świecąca światłem
białym może być
z powodzeniem użyta
do budowy np. latarki
kempingowej.
NA RYNKU ELEKTRONIKI
Nowe rodziny przyrządów firmy Tektronix .......... 8
Laboratoryjny multimetr cyfrowy firmy Agilent .. 9
Wyświetlacze z podświetlaniem RGB ................. 9
...................................................
14
Z PRAKTYKI
Urządzenie alarmowe do samochodu .............. 10
Zdalnie sterowany wyłącznik ........................... 13
Lampa kempingowa .......................................... 14
Rozpoczynając cykl artykułów
o transmisji bezprzewodowej
w automatyce piszemy o sieciach
osobistych i lokalnych, w których
korzysta się z takiej transmisji.
PODZESPOŁY
MAX5128 – potencjometr cyfrowy z pamięcią .... 15
TECHNIKA RTV
System ClearLCD TV .......................................... 17
21
................................................
ELEKTROAKUSTYKA
Wzmacniacz TDA 7293 o mocy wyjściowej
100 W .................................................................. 18
Przenośne odtwarzacze DVD
mogą odtwarzać nie tylko filmy
i muzykę z płyt DVD i CD, ale
także zdjęcia z kart pamięci
oraz służyć jako telewizor lub
monitor do gier. Zamieszczamy
ich przegląd.
ELEKTRONIKA W PRZEMYŚLE
I LABORATORIACH
Sieci osobiste i lokalne ....................................... 21
Przegląd wydawnictw ........................................ 12
.............................................
24
Odtwarzacz BP-1000 firmy
Samsung jest pierwszym na
świecie odtwarzaczem płyt Blu-ray
o dużej gęstości zapisu,
umożliwiającym odtwarzanie
filmów z największą rozdzielczością
1920x1080 pkt.
AKTUALNOŚCI
Kamera wideo Canon HV10
23
Słuchawki douszne
ZEN Aurvana
23
Zestaw kina domowego z HD
23
Telewizor z kryształami
23
26
......................................................
NA RYNKU AV
Przenośne odtwarzacze DVD .............................. 24
Pierwszy na świecie odtwarzacz płyt Blu-ray ... 26
Miniwieże ........................................................... 27
Stabilizatory obrazu
coraz częściej są stosowane
nawet w aparatach kompaktowych.
Opisujemy zasadę ich działania.
POZNAJEMY SPRZĘT
Pamięci flash do multimediów ......................... 28
Stabilizatory obrazu w aparatach
fotograficznych ..................................................... 29
.....................................................
29
Na okładce: Reklama firmy NDN
Z KRAJU
i ZE ŚWIATA
3
OSCYLOSKOPY W2000 FIRMY WITTIG
Niemiecka firma
Wittig Technolo-
gies wprowadziła
na rynek nową se-
rię W2000 oscylo-
skopów cyfrowych
z pamięcią. Te
przyrządy, 2- lub 4-
kanałowe, charak-
teryzują się pa-
smem częstotliwo-
ści do 100 lub 200
MHz i maksymalną częstotliwością próbkowania w czasie rzeczy-
wistym 1 GSa/s. Oscyloskopy W2000, oferowane po konkuren-
cyjnych cenach, umożliwiają akwizycję przebiegów z dużą dokład-
nością w pełnym dostępnym paśmie, z wyzwalaniem różnymi
sposobami i z wieloma pomiarami automatycznymi. Najważ-
niejsze parametry oscyloskopów serii W2000 podano w zestawie-
niu. Przyrządy mają kilka trybów akwizycji przebiegów: zwykłe
próbkowanie, wykrywanie pików (o szerokości od 10 ns), uśred-
nianie oraz wychwytywanie pojedynczych sekwencji wyzwala-
nych przebiegów przyciskiem pojedynczego wyzwalania. Prze-
biegi zapamiętane lub rejestrowane w czasie rzeczywistym moż-
na rozciągać lub komprymować w pionie i w poziomie. Jest
wiele sposobów wyzwalania – poziomem, zboczem narastającym
lub opadającym, sygnałem wizyjnym (NTSC, PAL, SECAM) oraz
szpilką lub szerokością impulsu (mniejszą lub większą od warto-
ści ustawionej w zakresie od 10 ns do 10 s). Sygnał wyzwalają-
cy może pochodzić z jednego z 2 lub 4 kanałów pomiarowych lub
z wejścia wyzwalania zewnętrznego. Można wykonywać pomia-
ry automatyczne okresu, częstotliwości, wartości minimalnej,
maksymalnej, międzyszczytowej, średniej i skutecznej. Funkcje
matematyczne wykonywane na przebiegach to sumowanie,
odejmowanie i szybka transformata Fouriera (FFT) dla 16 000
punktów. Operacja FFT jest realizowana z oknem Hanninga,
oknem o płaskim wierzchołku lub prostokątnym. Przyrządy ma-
ją interfejsy RS232 i USB. Oscyloskopy serii W2000 wyposażo-
no w duży, 6,4-calowy ekran ciekłokrystaliczny o rozdzielczości
VGA (640×480 punktów). Wyświetlanie jest punktowe lub wek-
torowe z wyborem poświaty 1 s, 2 s, 5 s, nieskończenie długiej
lub bez poświaty. Jest możliwość interpolacji funkcją sin(x)/x.
Wszystkie oscyloskopy W2000 mają wymiary 330×166×92 mm
(szer. ×wys. ×głęb.). Warto zwrócić uwagę, że głębokość obu-
dowy (tylko 92 mm) jest najmniejsza wśród oscyloskopów tej kla-
sy dostępnych na rynku.
Przyrządy pomiarowe firmy Wittig są objęte 3-letnią gwarancją.
(r)
Wyłącznym dystrybutorem aparatury Wittig Technologies w Polsce jest
firma NDN, tel. /faks (022) 641 15 47, e-mail: ndn@ndn.com.pl,
http: //www.ndn.com.pl
Parametry oscyloskopów serii W2000
Liczba kanałów
2 (W2012 i W2022)
4 (W2014 i W2024)
Pasmo częstotliwości
100 MHz (W2012 i W2014)
200 MHz (W2022 i W2024)
Maksymalna częstotliwość próbkowania
w każdym kanale
1 GSa/s
Długość rekordu (pamięci przebiegu)
16k punktów/kanał
Rozdzielczość amplitudy (pionowa)
8 bit
Czułość amplitudy (pionowa)
5 mV/dz. ÷5 V/dz.
Dokładność wzmocnienia
±3 %
Granica możliwości ograniczenia pasma
20 MHz
Impedancja wejściowa
1 M
W
, 15 pF (równolegle)
Zakres podstawy czasu
5 ns/dz. ÷50 s/dz.
Dokładność podstawy czasu
50 ppm
Maksymalne napięcie wejściowe
300 V (wartość skuteczna)
TESTER POLA MAGNETYCZNEGO 3470
Japońska firma HIOKI rozpoczęła produk-
cję testera pola magnetycznego 3470. Przy-
rząd przeznaczono m.in. do sprawdzania
zgodności urządzeń wytwarzających pole
magnetyczne (np. sprzętu gospodarstwa
domowego) z wymaganiami norm IE-
C62233 (międzynarodowej) i EN 50366
(europejskiej), przez pomiar tzw. poziomu
ekspozycji w domenie czasowej zgodnie
z zaleceniami ICNIRP 1988 (Międzynarodo-
wej Komisji ds. Ochrony przed Promie-
niowaniem Niejonizującym). Przyrząd mie-
rzy i wyświetla wartość natężenia pola ma-
gnetycznego (w A/m) i indukcji magne-
tycznej (w
m
T, mT, MGs i Gs). Do pomia-
ru wykorzystuje jeden z dwóch czujników
pola o przekroju poprzecznym 100 cm
2
(3471) i 3 cm
2
(3472). Każdy z czujników
przekazuje sygnały będące wynikami po-
miaru w trzech osiach (x, y, z). Sygnały te
są nie tylko wyświetlane (w tym też jako sy-
gnał kompozytowy xyz), ale i zapisywane
w pamięci o pojemności 99 zestawów da-
nych i mają postać obrazów – jak z kame-
ry cyfrowej. Użyt-
kownik przyrządu ma
do dyspozycji podzakre-
sy pomiarowe indukcji
magnetycznej: 2,000, 20,00,
200,0
m
T i 2,000 mT, przy czym
zakres częstotliwości mierzonych
sygnałów wynosi od 10 do 400
Hz. Przyrząd ma wyjście analogowe
do przesyłania danych przebiegów,
jednocześnie w trzech osiach, w celu ich
monitowania na ekranie oscyloskopu (po-
trzebne trzy kanały) lub wielokanałowego
rejestratora, w tym też prowadzenie ana-
lizy FFT. Przy połączeniu miernika 3470
z rejestratorem lub loggerem można też re-
jestrować wartości skuteczne sygnałów
(True RMS), a przy dołączeniu dwóch lub
większej liczby takich mierników rejestro-
wać dane pochodzące z różnych miejsc
pomiaru. Tester 3470 wyposażono też
w łącze interfejsu USB 2.0. Producent do-
starcza wraz z nim oprogramowanie użyt-
kowe z funkcjami współpracy z kompute-
rem: transmisji danych pomiarowych
w czasie rzeczywistym (w formacie dsv,
z możliwością wyboru sposobu próbko-
wania tj. z ustalonym odstępem cza-
sowym, wartości średniej i wartości
maksymalnej), transmisji danych
zarejestrowanych wcześniej
w pamięci (w trybie loggera)
oraz zdalnego (tj. z klawiatury kom-
putera) konfigurowania parametrów pra-
cy testera. Do zasilania testera 3470 moż-
na używać czterech baterii LR6 (wystarcza-
jących na ok. 10 godz. pracy) lub zasilacza
sieciowego. Producent dostarcza przyrząd
w dwóch wersjach 3470-01 (z czujnikiem
100 cm
2
) i 3470-02 (z dwoma czujnikami).
Obudowa o wymiarach 100x150x42 mm
ma gniazdo do zamocowania na statywie.
Masa przyrządu wraz z bateriami wynosi
870 g.
(lh)
Informacje: Labimed Electronics Sp. z o. o.,
tel. /faks (022) 649 94 52,
www. labimed.com.pl,
labimed@labimed.com.pl
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 9/2006
r
MIERNICTWO
MIERNIKI
WIELKOŚCI
WIELKOŚCI
NIEELEKTRYCZNYCH
TERMOHIGROMETRY
CYFROWE
NIEELEKTRYCZNYCH
w o f e r c i e :
mierniki natężenia oświetlenia
(luksomierze)
mierniki natężenia dźwięku
(sonometry)
termo-anemometry
Pomiar wilgotności
względnej powietrza
w połączeniu z pomia-
rem temperatury jest
często wykonywany, gdy
trzeba określić warunki
klimatyczne panujące
w pomieszczeniu.
Służą do tego
termohigrometry.
N
ieustanna dbałość o efekty
też wykorzystywany do obliczeń mate-
matycznych, np. wspominanego już punk-
tu rosy.
termo-higrometry, psychrometry
termometry (1, 2-, 4- kanałowe)
pirometry
manometry różnicowe
mierniki pH
Sondy pomiarowe
Sondy pomiarowe termohigrometrów cy-
frowych zawierają w jednej obudowie
dwa czujniki. Jeden wykorzystywany przy
pomiarze wilgotności względnej powie-
trza, drugi zaś temperatury, przy czym
oba te parametry są mierzone i wyświetla-
ne jednocześnie. Sonda pomiarowa mo-
że być połączona z przyrządem przewo-
dem (zwykle spiralnym), lub co jest rozwią-
zaniem rzadziej spotykanym, zintegrowa-
na z obudową przyrządu i odsłaniana po
zdjęciu pokrywki.
Jako czujniki wilgotności stosuje się zwy-
kle elementy pojemnościowe wykonane
techniką cienkowarstwową. Z kolei czujni-
ki temperatury są wykonane z elemen-
tów półprzewodnikowych lub rezystan-
cyjnych, też często cienkowarstwowych.
Dwa sygnały analogowe z czujników są
doprowadzane do przetworników a/c, a po
przetworzeniu kierowane do wyświetlacza
cyfrowego. Ze względu na nieliniowość
charakterystyk pomiarowych czujników,
otrzymane dane muszą być przed wy-
świetleniem korygowane przez porówna-
nie ich z wartościami referencyjnymi zapi-
sanymi w pamięci wewnętrznej termohi-
grometru.
mierniki CO
miniaturowe rejestratory temperatury
i wilgotności
produkcyjne, sprostanie ro-
snącej konkurencji, ostre nor-
my zakładowe i międzynaro-
dowe (w tym normy ISO) powodują, że
właściciele zakładów produkcyjnych ma-
ją nie tylko potrzebę, ale wręcz obowiązek
kontrolowania warunków klimatycznych
panujących na stanowiskach pracy i w po-
mieszczeniach magazynowych. Parametry,
które sprawdza się najczęściej to wilgot-
ność względna i temperatura.
Pomiar wilgotności względnej ma szcze-
gólne zastosowanie w miejscach przeby-
wania ludzi, zwierząt i roślin, w tym też do
celów klimatyzacji. Dla miejsc przebywa-
nia ludzi definiuje się pojęcie komfortu.
Dotyczy ono wartości parametrów klima-
tycznych, które zapewniają człowiekowi
dobre samopoczucie w danym pomiesz-
czeniu. Na przykład w temperaturze 25°C
wilgotność względna powinna wynosić
30% i odpowiednio rosnąć wraz ze spad-
kiem temperatury.
Przyrządy, które mierzą jednocześnie wil-
gotność względną i temperaturę powietrza
nazywa się termohigrometrami. Połącze-
nie pomiaru tych dwóch parametrów wią-
że się z zależnością wilgotności powie-
trza od temperatury i wilgotności względ-
nej, co pozwala na obliczenie np. tempe-
ratury punktu rosy, czy temperatury termo-
metru mokrego.
W konstrukcji współczesnych termohi-
grometrów cyfrowych wykorzystuje się
powszechnie technikę mikroprocesoro-
wą, która umożliwia uzyskanie dużej do-
kładności pomiaru przy jednocześnie sto-
sunkowo przystępnej cenie przyrządu.
Wewnętrzny mikroprocesor miernika jest
Termometr
CENTER 309
4 kanały, logger
RS-232C,
oprogramowanie
950 zł
Luksomierz
CENTER 337
295 zł
Sonometr
CENTER 322
logger, RS-232C,
oprogramowanie
970 zł
Czas odpowiedzi
Czas odpowiedzi czyli czas potrzebny na
wyświetlenie przez przyrząd poprawne-
go wyniku pomiaru jest jednym z waż-
niejszych parametrów każdego termohi-
grometru. Warunkiem uzyskania popraw-
nego wyniku jest jednak zrównanie tem-
peratury czujnika z temperaturą powie-
trza otaczającego sondę, na co mają
wpływ nie tylko parametry (bezwładność
cieplna) czujnika i jego obudowy. Duże
znaczenie ma ruch powietrza na zewnątrz
i wewnątrz obudowy sondy. Powoduje
to, że często na ustabilizowany wynik po-
miaru trzeba czekać ok. 30 minut.
Na dokładność pomiaru ma też wpływ
histereza czujnika wilgotności, parametr
podawany jednak rzadko przez producen-
tów termohigrometrów.
Pirometr
ST-8859
(-50°C
¸
+
1600
°C
),
statyw
1490 zł
Termohigrometr
CENTER 313
logger, RS-232C,
oprogramowanie
950 zł
wszystkie ceny bez podatki VAT 22%
Na życzenie świadectwa wzorcowania
ul. Migdałowa 10,
â
ul. Migdałowa 10,
02-796 Warszawa
02-796 Warszawa
tel./fax: 0-22 649-94-52,
tel./fax: 0-22 649-94-52,
649-58-11, 648-96-84,
ELECTRONICS
Sp. z o.o.
649-58-11, 648-96-84,
648-37-89
648-37-89
www.labimed.com.pl
www.labimed.com.pl
e-mail: labimed@labimed.com.pl
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 9/2006
e-mail: labimed@labimed.com.pl
MIERNIKI
Na życzenie świadectwa wzorcowania
6
r
MIERNICTW
O
Termohigrometry
Wartości parametrów podano wg informacji dostarczonych przez dystrybutorów, ceny z dnia 1.08.2006 r.
Pomiar temperatury
umieszczają dodatkowo pirometr mierzący
temperaturę zdalnie oraz termometr używa-
jący jako sondy termopary typu K. Funkcje
te rozszerzają znacznie zakres i komfort po-
miaru temperatury, nie mają jednak żad-
nego wpływu (poza może ceną) na podsta-
wowe funkcje termohigrometru.
Parametry pirometru, jeśli jest zintegrowa-
ny z termohigrometrem, są znacznie okro-
jone, zarówno pod względem zakresu po-
miarowego jak i dokładności, rozdzielczo-
ści optycznej i ustawiania emisyjności.
Parametr ten jest ściśle związany z wilgotno-
ścią względną. Ponieważ termohigrometr
z założenia ma mierzyć temperaturę po-
wietrza, zatem zakres pomiaru tego parame-
tru zwykle nie przekracza 60°C. W now-
szych konstrukcjach niektórzy producenci
Funkcje obliczeniowe
Bardziej rozbudowane termohigrometry
obliczają i wyświetlają temperaturę punk-
Radioelektronik Audio-HiFi-Video 9/2006
[ Pobierz całość w formacie PDF ]